عمل شقاق مقعدی | مراقبت قبل و بعد از جراحی شقاق + جدول تغذیه

زمانی که درد و ناراحتی ناشی از این عارضه مزمن می‌شود، جستجو برای یک درمان موثر اهمیت پیدا می‌کند. جراحی شقاق مقعدی می‌تواند به سرعت اسپاسم عضلانی دردناک را برطرف کرده و به زخم اجازه بهبودی دهد. برای انتخاب بهترین روش درمانی و انجام عمل شقاق مقعدی، مراجعه به یک مرکز تخصصی ضروری است. کلینیک پارادایس به عنوان مرکز تخصصی درمان بیماری‌های نشیمنگاهی، با بهره‌گیری از کادر درمانی مجرب و تجهیزات پیشرفته، خدمات جامعی را در زمینه تشخیص و درمان این بیماری ارائه می‌دهد.

عمل شقاق

عمل شقاق (یا عمل فیشر) یک مداخله پزشکی است که با هدف درمان قطعی شقاق مقعدی، به‌ویژه در موارد مزمن که به درمان‌های دارویی پاسخ نداده‌اند، انجام می‌شود. هدف اصلی این جراحی، کاهش فشار و اسپاسم در عضله اسفنکتر داخلی مقعد است. این اسپاسم مزمن، خون‌رسانی به محل زخم (فیشر) را مختل کرده و مانع از بهبودی آن می‌شود.

اینکه عمل شقاق چگونه است به روش انتخابی جراح بستگی دارد، اما در متداول‌ترین روش (LIS)، جراح یک برش بسیار کوچک در عضله اسفنکتر داخلی ایجاد می‌کند. این کار به عضله اجازه می‌دهد تا ریلکس شده، فشار از روی زخم برداشته شود و جریان خون افزایش یابد، که همگی به فرآیند ترمیم و بهبودی کمک می‌کنند. جراحی شقاق معمولا یک عمل سرپایی است و بیمار می‌تواند در همان روز به خانه بازگردد.

به طور کلی، مراحل انجام عمل فیشر شامل موارد زیر است:

• آماده‌سازی بیمار: شامل آزمایش‌های اولیه و ناشتا بودن قبل از عمل.
• بیهوشی یا بی‌حسی: بسته به روش جراحی و وضعیت بیمار، از بی‌حسی موضعی، نخاعی یا بیهوشی عمومی استفاده می‌شود.
• انجام جراحی: جراح با استفاده از تکنیک انتخابی (مانند LIS یا فیشرکتومی) اقدام به کاهش اسپاسم عضلانی یا برداشتن بافت آسیب‌دیده می‌کند.
• ریکاوری: بیمار پس از به هوش آمدن و بررسی علائم حیاتی، به بخش ریکاوری و سپس به خانه منتقل می‌شود.

بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت معتبر Mayo Clinic (مایو کلینیک):

شقاق مقعدی به عنوان پارگی کوچکی در بافت پوشاننده مقعد تعریف می‌شود که اغلب در اثر عبور مدفوع سفت یا حجیم رخ می‌دهد و معمولا با درد و خونریزی حین و پس از اجابت مزاج همراه است. این منبع اشاره می‌کند که شقاق‌های حاد اغلب با درمان‌های محافظه‌کارانه مانند نرم‌کننده‌های مدفوع و حمام سیتز بهبود می‌یابند.

انواع عمل جراحی شقاق

خوشبختانه برای درمان فیشر، تنها یک گزینه روی میز نیست و جراح بر اساس وضعیت بیمار، شدت، حاد یا مزمن بودن فیشر و تجربه خود، بهترین روش را انتخاب می‌کند. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و هدف نهایی همه آن‌ها، از بین بردن درد و کمک به ترمیم پارگی است.

انتخاب یکی از انواع عمل جراحی شقاق می‌تواند تاثیر مستقیمی بر سرعت بهبودی و همچنین عوارض احتمالی پس از عمل داشته باشد. به عنوان مثال، روش‌های مدرن‌تری مانند جراحی شقاق با لیزر، به دلیل درد و خونریزی کمتر، محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند، در حالی که روش‌هایی مانند LIS (اسفنکتروتومی) به عنوان “استاندارد طلایی” درمان شناخته می‌شوند.

رایج‌ترین روش‌های جراحی برای درمان فیشر عبارتند از:

1. اسفنکتروتومی داخلی جانبی (LIS): متداول‌ترین و موثرترین روش.
2. فیشرکتومی (Fissurectomy): برداشتن بافت زخم و لبه‌های سفت شده آن.
3. فلپ‌های پیشرفته (Advancement Flaps): استفاده از بافت سالم برای پوشاندن محل شقاق.
4. جراحی شقاق با لیزر: استفاده از پرتو لیزر به جای تیغ جراحی برای انجام LIS یا فیشرکتومی.

اسفنکتروتومی داخلی جانبی (LIS)

اسفنکتروتومی داخلی جانبی (Lateral Internal Sphincterotomy) یا به اختصار LIS، به عنوان “استاندارد طلایی” و موثرترین عمل شقاق مقعدی شناخته می‌شود. این روش بالاترین درصد موفقیت (بیش از ۹۵ درصد) را در درمان شقاق‌های مزمن دارد. مشکل اصلی در فیشر مزمن، اسپاسم و سفت شدن بیش از حد عضله حلقوی داخلی مقعد (اسفنکتر داخلی) است که مانع خون‌رسانی و ترمیم زخم می‌شود.

در طول جراحی LIS، جراح یک برش بسیار کوچک در بخش جانبی این عضله داخلی ایجاد می‌کند. این کار، فشار و تنش عضله را به طور دائمی کاهش می‌دهد. با برطرف شدن اسپاسم، جریان خون به ناحیه فیشر به حالت عادی بازگشته و زخم به سرعت شروع به ترمیم می‌کند. این عمل معمولا درد کمی داشته و بهبودی آن سریع است.

فیشرکتومی (Fissurectomy)

در برخی موارد، به‌ویژه زمانی که شقاق بسیار قدیمی و مزمن شده باشد، لبه‌های زخم سفت، فیبروزه و اسکار مانند می‌شوند. این بافت مرده و سفت (که گاهی شامل یک زائده پوستی مثل انواع اسکین تگ یا یک پاپیلای هیپرتروفیه داخلی است) مانع از جوش خوردن زخم می‌شود، حتی اگر اسپاسم عضله نیز برطرف گردد.

در فیشرکتومی (Fissurectomy)، جراح به جای تمرکز بر عضله، مستقیما خود بافت شقاق را هدف قرار می‌دهد. در این جراحی فیشر، تمامی بافت‌های آسیب‌دیده، لبه‌های سفت و بافت اسکار از محل زخم برداشته می‌شوند (Excision). این کار باعث می‌شود یک زخم “تازه” با لبه‌های سالم ایجاد شود که توانایی ترمیم و جوش خوردن را دارد. اغلب، جراحان برای اطمینان از نتیجه، فیشرکتومی را همزمان با LIS انجام می‌دهند.

فلپ‌های پیشرفته (Advancement Flaps)

فلپ‌های پیشرفته (Advancement Flaps) یک تکنیک جراحی پیچیده‌تر برای عمل شقاق است که معمولا برای موارد خاص استفاده می‌شود. این روش زمانی به کار می‌رود که شقاق بسیار بزرگ باشد، ناشی از دلایلی غیر از یبوست (مانند بیماری کرون یا جراحی قبلی) باشد، یا بیمار از قبل دچار ضعف عضلات اسفنکتر بوده و در معرض خطر بی‌اختیاری مدفوع قرار داشته باشد.

در جراحی فلپ‌های پیشرفته، جراح به جای برش عضله اسفنکتر (که می‌تواند خطر بی‌اختیاری را افزایش دهد)، از بافت سالم و پرخون از دیواره رکتوم یا پوست اطراف مقعد استفاده می‌کند. این بافت سالم (فلپ) به روی محل شقاق کشیده شده و آن را می‌پوشاند. این کار هم زخم را می‌پوشاند و هم خون‌رسانی تازه‌ای را برای ترمیم آن فراهم می‌کند، بدون آنکه به عضلات اسفنکتر آسیبی وارد شود.

عمل شقاق با تیغ جراحی

منظور از عمل شقاق با تیغ جراحی، روش سنتی انجام جراحی‌های ذکر شده (مانند LIS یا فیشرکتومی) با استفاده از اسکالپل یا تیغ جراحی استاندارد است. این روش سال‌هاست که توسط جراحان استفاده می‌شود و اثربخشی آن کاملا به اثبات رسیده است. در این تکنیک، جراح با دقت و دید مستقیم، برش‌های لازم را روی پوست یا عضله ایجاد می‌کند.

اگرچه امروزه روش‌های مدرنی مانند لیزر نیز در دسترس هستند، اما جراحی شقاق مقعدی با تیغ جراحی همچنان به عنوان یک گزینه بسیار موثر و قابل اعتماد، به‌ویژه در محیط‌های بیمارستانی و برای موارد پیچیده، مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتخاب بین تیغ جراحی و لیزر به مهارت جراح، تجهیزات موجود و وضعیت بیمار بستگی دارد.

ویژگی‌های کلیدی جراحی سنتی با تیغ عبارتند از:

• دقت بالا: جراح کنترل کاملی بر عمق و میزان برش دارد.
• استاندارد طلایی: روش LIS با تیغ جراحی همچنان به عنوان موثرترین درمان شناخته می‌شود.
• نیاز به بیهوشی: معمولا تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی انجام می‌شود.
• دوره نقاهت: ممکن است دوره بهبودی و درد پس از عمل، کمی طولانی‌تر از روش لیزر باشد.
• پوشش بیمه: این روش معمولا تحت پوشش اکثر بیمه‌های درمانی قرار می‌گیرد.

مراحل عمل شقاق

فارغ از اینکه کدام تکنیک جراحی (LIS، فیشرکتومی یا لیزر) انتخاب می‌شود، مراحل کلی عمل شقاق معمولا یک روند استاندارد و سریع را طی می‌کند. این جراحی اغلب به صورت سرپایی (Outpatient) انجام می‌شود، به این معنی که بیمار چند ساعت پس از عمل مرخص شده و نیازی به بستری شبانه در بیمارستان ندارد. هدف اصلی، رفع اسپاسم عضلانی و فراهم کردن شرایط برای ترمیم زخم است.

روند جراحی فیشر از لحظه ورود به اتاق عمل تا انتقال به بخش ریکاوری، به دقت برنامه‌ریزی می‌شود تا با کمترین عوارض و در سریع‌ترین زمان ممکن انجام پذیرد. آشنایی بیمار با این فرآیند می‌تواند به کاهش استرس قبل از عمل کمک شایانی کند. درک مراحل عمل شقاق به بیمار کمک می‌کند تا بداند چه انتظاری باید داشته باشد.

این مراحل به طور خلاصه عبارتند از:

• پذیرش و آماده‌سازی: بررسی پرونده بیمار و انتقال به اتاق عمل.
• اعمال بیهوشی/بی‌حسی: متخصص بیهوشی بر اساس شرایط بیمار، بی‌حسی موضعی، نخاعی (اسپاینال) یا بیهوشی عمومی سبک را اجرا می‌کند.
• قرارگیری بیمار (Positioning): بیمار در وضعیت مناسب (معمولا دمر یا به پهلو) قرار می‌گیرد تا جراح دسترسی کافی به ناحیه مقعد داشته باشد.
• انجام جراحی: جراح اقدام به اجرای تکنیک مورد نظر (مانند برش اسفنکتر داخلی مقعد یا برداشتن بافت زخم) می‌کند. این مرحله معمولا کوتاه است.
• انتقال به ریکاوری: پس از اتمام جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا علائم حیاتی او پایش شده و اثرات بیهوشی از بین برود.
• ترخیص: پس از پایدار شدن وضعیت، دستورالعمل‌های مراقبتی ارائه و بیمار مرخص می‌شود.

آمادگی‌های لازم قبل از عمل شقاق

برای اینکه جراحی فیشر با موفقیت و حداقل عوارض انجام شود، رعایت آمادگی‌های لازم قبل از عمل شقاق اهمیت بسیار زیادی دارد. این آمادگی‌ها شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های پزشکی و تغذیه‌ای است که توسط جراح یا تیم درمانی به بیمار ارائه می‌شود. هدف اصلی این است که روده بیمار تا حد امکان تمیز باشد و بدن در بهترین شرایط برای بیهوشی و جراحی قرار گیرد.

رعایت دقیق این نکات، به جراح دید بهتری در حین عمل داده و خطر عفونت پس از جراحی را به حداقل می‌رساند. آمادگی‌های لازم قبل از عمل شقاق همچنین شامل قطع مصرف برخی داروها است که ممکن است با بیهوشی تداخل داشته یا خطر خونریزی را افزایش دهند.

مهم‌ترین موارد آمادگی قبل از جراحی عبارتند از:

• مشاوره و آزمایش: انجام آزمایش‌های خون، نوار قلب (در صورت نیاز) و مشاوره با جراح و متخصص بیهوشی.
• ناشتا بودن: معمولا لازم است بیمار از ۸ ساعت قبل از عمل، از خوردن و آشامیدن (حتی آب) خودداری کند.
• مصرف دارو: اطلاع‌رسانی کامل به پزشک در مورد تمام داروهای مصرفی. ممکن است لازم باشد مصرف داروهای رقیق‌کننده خون (مانند آسپرین یا وارفارین) چند روز قبل از عمل متوقف شود.
• پاکسازی روده: در برخی موارد، پزشک ممکن است مصرف ملین یا انما (تنقیه) را در شب قبل یا صبح روز عمل توصیه کند تا روده تخلیه شود.
• استحمام: دوش گرفتن در شب قبل یا صبح روز عمل برای کاهش خطر عفونت توصیه می‌شود.
• هماهنگی برای بازگشت: هماهنگی با یک همراه برای بازگشت به خانه، زیرا رانندگی پس از بیهوشی ممنوع است.

دوره نقاهت بعد از عمل شقاق

دوره نقاهت بعد از عمل شقاق معمولا بسیار سریع‌تر از آنچه بیماران تصور می‌کنند، طی می‌شود. بسیاری از بیماران بلافاصله پس از عمل، تسکین قابل توجهی را در دردی که ماه‌ها یا سال‌ها تحمل کرده‌اند، احساس می‌کنند، زیرا درمان اسپاسم عضله اسفنکتر انجام شده است. اگرچه ممکن است تا چند روز درد خفیف ناشی از خود جراحی وجود داشته باشد، اما این درد به خوبی با مسکن‌های تجویز شده کنترل می‌شود.

رعایت دقیق مراقبت‌های پس از جراحی شقاق کلید اصلی بهبودی کامل و جلوگیری از عود مجدد بیماری است. مهم‌ترین اصل در این دوران، نرم نگه داشتن مدفوع و جلوگیری از یبوست است. هرگونه فشار هنگام اجابت مزاج می‌تواند به زخم تازه جراحی آسیب برساند و فرآیند ترمیم را مختل کند.

برای تسریع بهبودی و مدیریت دوره نقاهت بعد از عمل شقاق، موارد زیر حیاتی هستند:

• کنترل درد: مصرف منظم مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک.
• حمام سیتز (Sitz Bath): نشستن در لگن آب گرم (بدون هیچ افزودنی) به مدت ۱۵ دقیقه، دو تا سه بار در روز، به ویژه پس از اجابت مزاج. این کار به تسکین درد، کاهش اسپاسم و تمیز نگه داشتن ناحیه کمک می‌کند.
• رژیم غذایی پر فیبر: مصرف بالای میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل برای جلوگیری از یبوست.
• نوشیدن آب کافی: نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز برای نرم شدن مدفوع.
• مصرف ملین‌ها: استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع یا ملین‌های تجویزی طبق دستور پزشک (معمولا تا چند هفته).
• فعالیت بدنی: پیاده‌روی سبک توصیه می‌شود، اما از فعالیت‌های سنگین و بلند کردن اجسام سنگین باید تا چند هفته خودداری کرد.
• خشک نگه داشتن ناحیه: خشک کردن آرام ناحیه مقعد پس از هر بار شستشو، بدون کشیدن دستمال.

علت درد بعد از عمل شقاق

بسیاری از بیماران نگران احساس ناراحتی پس از جراحی هستند، اما درک علت درد بعد از عمل شقاق می‌تواند به مدیریت بهتر آن کمک کند. خوشبختانه، دردی که بیماران قبل از عمل به دلیل اسپاسم تجربه می‌کردند، معمولا بلافاصله پس از جراحی (به ویژه LIS) از بین می‌رود. دردی که پس از عمل احساس می‌شود، ماهیت متفاوتی دارد و مربوط به برش جراحی و روند ترمیم بافت است.

این درد معمولا خفیف تا متوسط است و در چند روز اول پس از جراحی طبیعی تلقی می‌شود. علت درد بعد از عمل شقاق همچنین می‌تواند به اولین اجابت مزاج پس از جراحی مربوط باشد که به دلیل ترس بیمار از درد و انقباض ناخودآگاه، می‌تواند کمی ناراحت‌کننده باشد. استفاده منظم از مسکن‌ها و ملین‌ها این درد را به حداقل می‌رساند.

دلایل اصلی درد پس از جراحی عبارتند از:

• زخم جراحی: وجود برش در ناحیه حساس مقعد، چه روی پوست و چه روی عضله.
• التهاب و تورم: پاسخ طبیعی بدن به هرگونه مداخله جراحی، التهاب موضعی است.
• عبور مدفوع: تماس مدفوع با زخم تازه، به خصوص اگر مدفوع سفت باشد.
• اسپاسم خفیف باقی‌مانده: گاهی اوقات عضله به زمان نیاز دارد تا کاملا ریلکس شود.
• هماتوم (تجمع خون): در موارد نادر، تجمع خون در زیر پوست می‌تواند باعث درد و فشار شود.

بعد از عمل شقاق چی بخوریم

یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های مراقبت پس از جراحی فیشر، رژیم غذایی است. پاسخ به این سوال که «بعد از عمل شقاق چی بخوریم» مستقیما بر سرعت بهبودی و جلوگیری از بازگشت بیماری تاثیر می‌گذارد. هدف اصلی تغذیه در این دوران، دستیابی به مدفوعی نرم، حجیم و روان است که بدون هیچ‌گونه فشار یا دردی دفع شود.

تمرکز باید بر مصرف بالای فیبر (محلول و نامحلول) و مایعات کافی باشد. فیبر با جذب آب در روده، به مدفوع حجم داده و آن را نرم می‌کند. باید از مصرف غذاهایی که باعث یبوست، اسهال یا نفخ شدید می‌شوند (مانند فست‌فود، غذاهای فرآوری‌شده و برخی حبوبات نفاخ) در هفته‌های اول پس از عمل اجتناب کرد. دانستن اینکه بعد از عمل شقاق چی بخوریم به بیمار کمک می‌کند تا از فشار آوردن به زخم جراحی جلوگیری کند.

در جدول زیر، مواد غذایی مفید برای دوره نقاهت دسته‌بندی شده‌اند:

توصیه‌های غذایی بعد از عمل فیشر

موفقیت عمل شقاق فقط به مهارت جراح بستگی ندارد؛ بخش بزرگی از بهبودی کامل به عهده خود بیمار و پیروی از توصیه‌های غذایی بعد از عمل فیشر است. مهم‌ترین هدف پس از جراحی، جلوگیری از یبوست به هر قیمتی است. زور زدن و دفع مدفوع سفت می‌تواند به محل جراحی (چه زخم فیشرکتومی و چه برش LIS) آسیب رسانده، باعث درد شدید شده و فرآیند ترمیم را مختل کند.

اساس رژیم غذایی در این دوران بر دو پایه استوار است: فیبر و مایعات. فیبر (موجود در میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل) آب را در روده جذب کرده و باعث نرمی و حجیم شدن مدفوع می‌شود. مایعات، به خصوص آب، این فرآیند را تسهیل می‌کنند. پیروی دقیق از این توصیه‌های غذایی بعد از عمل فیشر می‌تواند دوره نقاهت را بسیار راحت‌تر و سریع‌تر کند.

برای اطمینان از بهبودی روان، این موارد را جدی بگیرید:

1. مصرف تدریجی فیبر: افزایش ناگهانی فیبر می‌تواند باعث نفخ و ناراحتی شود. مصرف آن را به تدریج طی چند روز افزایش دهید.
2. نوشیدن ۸ لیوان آب: هیدراتاسیون بدن برای عملکرد صحیح فیبر و نرم ماندن مدفوع حیاتی است.
3. استفاده از مکمل‌های فیبر: در صورت نیاز و با تجویز پزشک، از پودرهای پسیلیوم یا سایر مکمل‌های فیبر استفاده کنید.
4. وعده‌های غذایی کوچک: به جای ۳ وعده سنگین، ۵ تا ۶ وعده غذایی سبک‌تر در طول روز میل کنید تا به سیستم گوارش فشار نیاید.
5. اجتناب از زور زدن: هنگام اجابت مزاج به هیچ عنوان زور نزنید. اگر احساس دفع ندارید، صبر کنید.
6. مصرف ملین‌ها: دقیقا طبق دستور پزشک از نرم‌کننده‌های مدفوع (مانند شربت لاکتولوز برای یبوست) استفاده کنید و مصرف آن‌ها را ناگهانی قطع نکنید.

غذاهایی که باید محدود شوند یا از آن‌ها پرهیز شود

همان‌قدر که مصرف فیبر اهمیت دارد، پرهیز از برخی مواد غذایی نیز در دوره نقاهت حیاتی است. برخی خوراکی‌ها به طور مستقیم باعث یبوست، کم‌آبی بدن یا تحریک و سوزش ناحیه جراحی شده و روند بهبودی را دردناک می‌کنند.

شناسایی غذاهایی که باید محدود شوند یا از آن‌ها پرهیز شود، بخش مهمی از مراقبت پس از جراحی شقاق مقعدی است. به طور کلی، غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فودها، خوراکی‌های با فیبر بسیار کم (مانند برنج سفید و نان سفید) و همچنین غذاهای بسیار تند یا اسیدی می‌توانند مشکل‌ساز باشند.

در جدول زیر، لیست مهم‌ترین غذاهای غیرمفید در این دوران آمده است:

رویکردهای درمانی غیرجراحی

جراحی، به ویژه عمل شقاق به روش LIS، درمان قطعی و استاندارد طلایی برای شقاق مزمن است؛ اما معمولا اولین خط درمان نیست. برای شقاق‌های حاد (که کمتر از ۶ هفته از بروز آن‌ها گذشته) و حتی برخی موارد مزمن، ابتدا رویکردهای درمانی غیرجراحی امتحان می‌شوند. هدف این روش‌ها دقیقا مشابه جراحی است: شکستن چرخه درد و اسپاسم.

این درمان‌ها بر شل کردن عضله اسفنکتر داخلی مقعد تمرکز دارند تا با افزایش جریان خون، زخم فیشر فرصت ترمیم پیدا کند. اگرچه رویکردهای درمانی غیرجراحی ممکن است به اندازه جراحی قطعی نباشند و احتمال عود بیماری در آن‌ها بالاتر باشد، اما به دلیل غیرتهاجمی بودن، گزینه‌های اولیه بسیار خوبی محسوب می‌شوند.

متداول‌ترین درمان‌های محافظه‌کارانه (غیرجراحی) عبارتند از:

• اصلاح سبک زندگی: شامل رژیم غذایی پر فیبر، مصرف آب کافی و حمام سیتز (نشستن در آب گرم) برای ریلکس کردن عضلات.
• پمادهای موضعی:
  • پماد نیتروگلیسیرین: با گشاد کردن عروق، جریان خون را افزایش داده و اسفنکتر را شل می‌کند (ممکن است باعث سردرد شود).
  • پمادهای مسدودکننده کانال کلسیم (مانند دیلتیازم): مستقیما عضله اسفنکتر را شل می‌کنند و عوارض کمتری دارند.
• تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم): تزریق بوتاکس به عضله اسفنکتر داخلی، آن را به طور موقت (حدود ۳ ماه) فلج و ریلکس می‌کند و به زخم فرصت بهبودی می‌دهد.
• ملین‌ها و نرم‌کننده‌های مدفوع: استفاده مداوم از داروهایی مانند پسیلیوم یا لاکتولوز برای جلوگیری از یبوست.

عکس بعد از عمل شقاق مقعدی

بسیاری از بیماران تمایل دارند با جستجوی عکس بعد از عمل شقاق مقعدی، درک بهتری از وضعیت ناحیه جراحی شده پس از عمل داشته باشند. واقعیت این است که ظاهر ناحیه عمل بسته به نوع جراحی (LIS یا فیشرکتومی) متفاوت خواهد بود. در روش LIS، معمولا فقط یک برش بسیار کوچک (حدود ۱ سانتی‌متر یا کمتر) در کنار مقعد ایجاد می‌شود که ممکن است حتی نیاز به بخیه نداشته باشد یا با یک بخیه قابل جذب بسته شود.

در مقابل، اگر فیشرکتومی (برداشتن بافت زخم) انجام شده باشد، ممکن است یک زخم باز اما تمیز در محل فیشر قبلی دیده شود که قرار است از داخل به بیرون ترمیم (Healing by secondary intention) شود. دیدن عکس بعد از عمل شقاق مقعدی نباید باعث نگرانی شود؛ تورم در مقعد به صورت خفیف، کبودی یا لکه‌بینی جزئی در روزهای اول کاملا طبیعی است و به سرعت بهبود می‌یابد.

فیلم عمل جراحی شقاق

برای درک بهتر فرآیند جراحی، مشاهده فیلم عمل جراحی شقاق می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد (البته ممکن است برای همه خوشایند نباشد). این ویدئوها، که اغلب به صورت انیمیشن‌های پزشکی یا فیلم‌های واقعی اتاق عمل هستند، به خوبی نشان می‌دهند که جراح دقیقا چه کاری انجام می‌دهد. درک بصری این فرآیند به کاهش استرس بیماران کمک زیادی می‌کند.

رایج‌ترین فیلم عمل جراحی شقاق که می‌توان یافت، مربوط به روش LIS (اسفنکتروتومی) است. در این فیلم‌ها نشان داده می‌شود که جراح چگونه با دقت، فقط بخش کوچکی از فیبرهای عضله اسفنکتر داخلی را قطع می‌کند، در حالی که به عضله اسفنکتر خارجی (مسئول کنترل ارادی) هیچ آسیبی نمی‌رساند. همچنین فیلم‌های جراحی شقاق با لیزر، نحوه برش و ترمیم بافت با استفاده از پرتو لیزر به جای تیغ را نمایش می‌دهند.

عوارض بعد از عمل شقاق

عمل شقاق، به خصوص روش LIS، یکی از ایمن‌ترین و موفق‌ترین جراحی‌ها با درصد رضایت بسیار بالا (معمولا بالای ۹۵ درصد) است. اکثر بیماران پس از عمل، بهبودی چشمگیری در درد تجربه می‌کنند. با این حال، مانند هر مداخله جراحی دیگری، احتمال بروز برخی عوارض، هرچند نادر، وجود دارد.

مهم‌ترین نگرانی بیماران معمولا در مورد عوارض بعد از عمل شقاق، بحث بی‌اختیاری است. لازم به ذکر است که در دست یک جراح با تجربه، آسیب به اسفنکتر خارجی (عضله ارادی) تقریبا هرگز اتفاق نمی‌افتد. شایع‌ترین عارضه، معمولا بی‌اختیاری موقت و جزئی نسبت به گاز روده (Flatus) است که در اکثر موارد طی چند هفته برطرف می‌شود.

لیست عوارض احتمالی (که اکثر آن‌ها نادر یا خفیف هستند) عبارتند از:

• بی‌اختیاری (Incontinence): شایع‌ترین شکل آن، بی‌اختیاری جزئی و موقت نسبت به گاز است. بی‌اختیاری دائمی نسبت به مدفوع بسیار نادر است.
• درد در محل برش: درد در مقعد به صورت خفیف که با مسکن‌های معمولی کنترل می‌شود.
• خونریزی (Bleeding): معمولا به صورت لکه‌بینی جزئی، به خصوص پس از اجابت مزاج، طبیعی است. خونریزی شدید نادر است.
• عفونت (Infection): به دلیل ماهیت ناحیه، ریسک عفونت وجود دارد، اما با رعایت بهداشت و حمام سیتز به حداقل می‌رسد.
• هماتوم یا آبسه: تجمع خون (هماتوم) یا چرک (آبسه) در محل جراحی که ممکن است نیاز به تخلیه داشته باشد.
• عود شقاق (Recurrence): اگرچه در LIS بسیار نادر است (کمتر از ۵٪)، اما احتمال بازگشت فیشر، به خصوص در صورت عدم رعایت رژیم غذایی، وجود دارد.
• تاخیر در بهبودی زخم: گاهی اوقات ترمیم زخم جراحی (به ویژه در فیشرکتومی) ممکن است چند هفته بیشتر طول بکشد.

هزینه عمل شقاق

یکی از دغدغه‌های اصلی بیمارانی که کاندید جراحی هستند، هزینه عمل شقاق است. این هزینه ثابت نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله: روش جراحی (سنتی یا لیزر)، مهارت و تجربه جراح، موقعیت جغرافیایی مرکز درمانی (کلینیک یا بیمارستان) و پیچیدگی خود بیماری.

به طور کلی، دو برآورد متفاوت برای هزینه عمل شقاق وجود دارد. روش نوین عمل شقاق با لیزر که به صورت سرپایی در کلینیک‌ها انجام می‌شود، معمولا مقرون‌به‌صرفه‌تر است. در مقابل، جراحی سنتی در مراکز بیمارستانی به دلیل نیاز به اتاق عمل مجهز، بیهوشی، دستمزد های بیشتر جراحان و احتمال بستری شدن، گران‌تر خواهد بود.

جزئیات برآورد هزینه‌ها به شرح زیر است:

• عمل شقاق با لیزر (در کلینیک): هزینه این روش معمولا بین 5 تا 20 میلیون تومان متغیر است. در کلینیک پارادایس، این درمان توسط جراحان متخصص انجام می‌شود و ممکن است برای دستیابی به بهترین نتیجه، تکنیک‌های کمکی (مانند فیشرکتومی یا LIS) نیز همزمان با لیزر و با همان هزینه اعلام شده برای بیمار انجام شود.
• جراحی شقاق سنتی (در بیمارستان): این روش که با تیغ جراحی و معمولا تحت بیهوشی نخاعی یا عمومی در بیمارستان انجام می‌شود، هزینه‌ای بین 30 تا 50 میلیون تومان دارد که شامل هزینه‌های بیمارستان و دستمزد جراح می‌باشد.
• پوشش بیمه: جراحی سنتی در بیمارستان معمولا تحت پوشش بیمه‌های تکمیلی قرار می‌گیرد، اما پوشش‌دهی عمل با لیزر در کلینیک‌ها به نوع قرارداد بیمه شما بستگی دارد.

نتیجه‌گیری

شقاق مقعدی یا فیشر، اگرچه عارضه‌ای بسیار دردناک و آزاردهنده است، اما خوشبختانه کاملا قابل درمان می‌باشد. در حالی که درمان‌های خانگی و دارویی برای موارد حاد موثرند، در شقاق مزمن، عمل شقاق به عنوان راه‌حل قطعی مطرح می‌شود. روش اسفنکتروتومی (LIS) به عنوان استاندارد طلایی، با رفع اسپاسم عضله، بهبودی سریع درد را به همراه دارد.

انتخاب بین روش سنتی جراحی شقاق مقعدی و روش‌های نوین مانند لیزر، به وضعیت بیمار و تشخیص جراح بستگی دارد. در کلینیک پارادایس، به عنوان مرکز تخصصی درمان بیماری‌های نشیمنگاهی، ما با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته و تخصص جراحان، بر روش‌های کم‌تهاجمی مانند لیزر شقاق مقعدی تمرکز داریم تا بیماران بتوانند در سریع‌ترین زمان و با کمترین درد، به زندگی عادی بازگردند.

سوالات متداول

آیا عمل اسفنکتروتومی داخلی جانبی (LIS) باعث بی‌اختیاری دائمی مدفوع می‌شود؟
خیر. بر اساس منابع معتبر بین‌المللی مانند (ASCRS)، خطر بی‌اختیاری دائمی مدفوع در دست جراح با تجربه بسیار نادر است (کمتر از ۱-۲ درصد). شایع‌ترین عارضه، بی‌اختیاری خفیف و موقت نسبت به گاز روده است که معمولا طی چند هفته تا چند ماه به طور کامل برطرف می‌شود، زیرا این جراحی فقط عضله داخلی (غیرارادی) را درگیر می‌کند نه عضله خارجی (ارادی).

درصد موفقیت جراحی شقاق چقدر است و آیا احتمال عود بیماری وجود دارد؟
جراحی LIS بالاترین درصد موفقیت را در درمان شقاق مزمن دارد (بیش از ۹۵٪). احتمال عود پس از این جراحی بسیار پایین است (کمتر از ۵٪)، مشروط بر اینکه بیمار پس از عمل، رژیم غذایی پر فیبر و سبک زندگی سالم را برای جلوگیری از یبوست رعایت کند. در مقابل، روش‌هایی مانند بوتاکس یا پمادها، اگرچه غیرتهاجمی هستند، اما درصد عود بسیار بالاتری دارند.

بهبودی کامل زخم بعد از جراحی فیشر چقدر طول می‌کشد؟
اگرچه تسکین درد ناشی از اسپاسم بلافاصله پس از عمل LIS اتفاق می‌افتد، اما ترمیم کامل بافت زخم به زمان بیشتری نیاز دارد. اگر فقط LIS انجام شده باشد، زخم کوچک جانبی طی ۱ تا ۲ هفته بهبود می‌یابد. اما اگر فیشرکتومی (برداشتن زخم) نیز انجام شده باشد، ترمیم کامل زخم اصلی ممکن است بین ۶ تا ۱۰ هفته طول بکشد.

تزریق بوتاکس چگونه شقاق را درمان می‌کند و آیا جایگزین خوبی برای جراحی است؟
تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم) مستقیما به عضله اسفنکتر داخلی، باعث فلج موقت و ریلکس شدن آن می‌شود (مانند جراحی LIS اما به صورت شیمیایی). این کار به زخم اجازه ترمیم می‌دهد. بوتاکس یک جایگزین خوب برای بیمارانی است که نمی‌خواهند جراحی کنند یا در معرض خطر بالای بی‌اختیاری هستند. با این حال، اثر آن موقتی (حدود ۳ ماه) است و درصد موفقیت آن پایین‌تر از جراحی (حدود ۶۰-۷۰٪) و احتمال عود آن بالاتر است.