تا مدت های طولانی تنها روش موثر و قطعی برای درمان فیستول, انجام عمل باز بود; تا اینکه با پیشرفت علم و تکنولوژی در عرصه پزشکی, دانشمندان توانستند لیزر را کشف کنند. البته ناگفته نماند که هیچ کدام از روش های خانگی و گیاهی برای معالجه بیماری های نشیمنگاهی قطعی و موثر نبوده و تنها نقش مسکن و کاهش درد را برای افراد داشته اند. در این مقاله قصد داریم تا در رابطه با جراحی فیستول با لیزر صحبت کنیم, پس تا پایان با ما همراه باشید.
فیستول چیست؟
از اتصال دیواره مخاطی شکل در درون کانال مقعد و انتقال آن به لایه های سطحی پوست را فیستول می گویند که به صورت تونل باریک و غیر طبیعی در انتهای راست روده ظاهر می شود. برای درک این موضوع باید با مکانیزم و ساختار عضلات نواحی نشیمنگاهی آشنا شوید. در پایانی ترین مسیر دستگاه گوارش دو دریچه حلقوی قرار گرفته اند; دریچه های داخلی و خارجی به ترتیب از بافت های عضلانی غیر ارادی و بافت های اسکلتی و تحت کنترل تشکیل شده اند. غدد مقعدی در بین این دو عضله ماهیچه ای قرار گرفته اند که نقش تخلیه ترشحات روده به سمت کانال رکتوم را دارد. در صورتی که هر کدام از این خروجی ها مسدود شوند و یا ناحیه بیرونی این غدد بسته شود, منجر به عفونت و چرک خواهد شد و فرد را با احساس درد همراه می سازد. البته بهترین روش برای بهبودی این بیماری جراحی فیستول با لیزر می باشد که در ادامه به آن می پردازیم.
علت بروز فیستول مقعدی چیست؟
در صورتی که آبسه مقعدی درمان نشود می توان انتظار تبدیل شدن به فیستول را داشت. امروزه افراد زیادی به این بیماری مبتلا هستند که دلیل اصلی آن بی توجهی به درمان آن می باشد. برخی از علت های بروز فیستول که بسیار شایع هستند عبارتند از:
- ابتلا به بیماری های مقاربتی و جنسی مانند: سیفیلس و کلامیدیا که احتمال بروز فیستول را افزایش می دهد.
- سابقه بیماری سرطان می تواند زمینه ساز آن شود
- ابتلا به کرون; این بیماری گوارشی که علایمی مانند دردهای شکمی, کاهش وزن و حالت تهوع را به همراه خواهد داشت.
- تغییر شکل سلولی ناشی از ضربه و زخم مقعد که منجر به فیستول خواهد شد.
- ابتلا به بیماری عفونتی مانند سل
- هیدرآنیت چرکی; یکی از بیماری های مزمن پوستی است که به علت عفونت غدد رکتوم به وجود می آید و پس از مدتی فیستول را برای فرد بیمار به همراه خواهد داشت.
- زایمان های طبیعی و سخت نیز منجر به تغییر شکل سلولی و بروز فیستول می شود.
- رابطه غیر طبیعی مقعدی, منشاء های غیر قابل جبران از جمله فیستول خواهد بود.
- ابتلا به ویروس HIV یا ایدز, سیستم دفاعی بدن را کاهش داده و بافت های نشیمنگاهی را مستعد بروز عفونت و آبسه می کند.
انواع فیستول مقعد کدامند؟
فیستول ها انواع مختلفی دارند و عامل تعیین کننده ای که می تواند در به وجود آمدن آن نقش حیاتی داشته باشد, موقعیت قرارگیری بیماری در راست روده می باشد. همین موضوع نیز سبب شده تا فیستول را براساس موقعیت مکانی به 5 دسته کلی تقسیم بندی کنند که عبارتنداز:
- فیستول اینتر اسفنکتریک: در این نوع, کانال فیستول وارد اسفنکتر داخلی می شود; پس از عبور از بافت های کناری مقعد, وارد عضلات داخلی و خارجی شده و در نهایت از دریچه مقعد خارج می شود. این مورد حدود 70 درصد از گستردگی فیستول را به خود اختصصاص می دهد که در اکثر مواقع با دستگاه لیزر CO2 قابل درمان می باشد.
- فیستول ساب موکوزال: ساده ترین نوع این بیماری, فیستول ساب موکوزال می باشد; چرا که از طریق بافت مخاطی زیر اسفنکتر داخلی به ناحیه مقعد می رسد و در لایه بیرونی مقعد خارج می شود. درمان این فیستول با دستگاه CO2 نسبت به موارد دیگر آسان تر خواهد بود و دلیل آن عدم آسیب رساندن به بافت های حساس ناحیه رکتوم می باشد.
- فیستول ترانس اسفنکتریک: در حالت ترانس اسفنکتریک, فیستول از کانال داخلی مقعد عبور کرده و به ناحیه اسفنکتر خارجی می رسد و کمی دور تر از سطح بیرونی رکتوم دچار بیرون زدگی می شود. این نوع از فیستول از گستردگی 20 درصد برخوردار بوده و همین موضوع باعث شده تا جزء موارد نسبتا شدید محسوب و درمان آن دشوار تر باشد.
- فیستول سوپر اسفنکتریک: حالت سوپر اسفنکتریک زمانی رخ می دهد که کانال فیستول از اسفنکتر داخلی و خارجی مقعد عبور کرده و وارد شدن به بافت پوپو رکتالیس از دریچه رکتوم خارج می شود. این نوع از فیستول از گستردگی کمتری برخوردار می باشد ولی درمان آن نسبت به موارد ذکر شده, پیچیده و دشوار تر می باشد.
- فیستول اکسترا اسفنکتریک: این حالت از پیشرفته ترین و پیچیده ترین نوع فیستول مقعدی به حساب می آید چرا که از کانال رکتوم از راست روده آغاز شده و با عبور از دو اسفنکتر داخلی و خارجی, وارد بافت لگن می شود. این نوع از فیستول از گستردگی متوسط برخوردار بوده و برای افرادی که سابقه بیماری آبسه و کرون دارند بسیار دردناک خواهد بود.
راه های تشخیص بیماری فیستول چیست؟
برای تشخیص بیماری فیستول, ابتدا باید به یک جراح متخصص در حوزه بیماری های نشیمنگاهی مراجعه کرده تا پزشک شما را معاینه و در صورت نیاز با استفاده از فیستولوگرافی, کونولوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی نوع و محل این بیماری را شناسایی کند. دکتر محدرضا آریایی در مطب خود برای تشخیص نوع فیستول مقعدی شرایط و سن فرد را مدنظر قرار داده و سپس بهترین روش برای تحمل درد کمتر تجویز می کند.
آبسه مقعدی چگونه به فیستول تبدیل می شود؟
آبسه مقعدی یک جوش بزرگ در ناحیه مقعد می باشد که احساس درد و سوزش را برای بیماران به همراه دارد. در مراحل ابتدایی آبسه هیچ مشکلی را برای بیماران به همراه نخواهد داشت ولی به مرور زمان و عدم درمان آن, حفره های فیستول در پوست فرد ایجاد شده که به داخل روده راه پیدا خواهند کرد. یکی از مزمن ترین بیماری های ناحیه رکتوم, فیستول است که علی رغم درمان های متعدد تا سال ها و مدت ها با بیمار همراه می باشد به همین خاطر نباید نسبت به معالجه آن بی تفاوت نباشید. شاید این موضوع را بدانید که اگر به فیستول ایجاد شده تا چند هفته توجهی نشود, احتمال عمق دار شدن حفره آبسه زیاد بوده و فرد را با جراحی های سنگین و آزار دهنده در آینده روبرو خواهد ساخت. در هر صورت به محض مشاهده لکه های زرد رنگ و یا خونابه در سطح لباس زیر خود سریعا به پزشک متخصص در این حوزه مراجعه کنید.
جراحی فیستول با لیزر چه مزایایی دارد؟
در مراحل ابتدایی با انجام آزمایشات و تصویربرداری از بافت های درگیر فیستول, پزشک معالج اقدام به تجویز نوع درمان برای فرد بیمار می کند. در صورتی که طول آبسه کوتاه و سطحی باشد, روش جراحی فیستول با لیزر را به فرد پیشنهاد می دهیم که به صورت سرپایی و در درمانگاه انجام خواهد شد. این نوع از جراحی مزایای زیادی را به همراه دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:
- عدم نیاز به بستری شدن در بیمارستان و ترخیص بیمار در زمان کوتاه(15 دقیقه)
- داشتن تغذیه طبیعی بعد از عمل
- استفاده از بیهوشی موضعی و سطحی
- بدون نیاز به پانسمان داخلی
- کاهش درد و خونریزی نسبت به روش های جراحی باز
- عدم انتقال بیماری های عفونی و ویروسی خطرناک ناشی از وسایل اتاق عمل
- کاربرد همه جانبه این روش از درمان برای بیماران خاص و افرادی که مشکلات کلیوی, دیابت و… دارند.
- کاهش عارضه بی اختیاری در اجابت مزاج
- افزایش سرعت بهبود زخم های ناحیه مقعد
- دارا بودن کمترین زمان در جراحی و افزایش ت پزشک در درمان بیماری
- عدم آسیب رساندن به بافت های مجاور
- سرپایی بودن عمل و انجام فعالیت روزانه بعد از جراحی با لیزر
- سوزاندن ریشه فیستول جهت جلوگیری از بازگشت مجدد
- صرفه جویی در زمان و هزینه بیمار
باید و نبایدهای بعد از عمل لیزر فیستول
برخی از بایسته هایی بیمار بعد از جراحی فیستول با لیزر که ملزم به رعایت آن ها می باشد عبارتند از:
- بعد از عمل فیستول, بیمار باید در حالت دراز کش به مدت یک روز استراحت کرده و هیچ گونه فعالیت اضافی نداشته باشد.
- مصرف غذاهای ملین دار که در بهبود روند درمان موثر می باشند مانند سبزیجات, میوه ها, روغن های گیاهی و …
- استفاده از میان وعده های مغذی و مغزدار مانند انجیر خشک, قیصی, بادام و …
- نشستن های طولانی مدت یکی از خطرناک ترین اعمال بعد از جراحی است چرا که امکان عود مجدد فیستول وجود دارد; بنابراین نسبت به این موضوع بسیار حساس باشید.
- روزه گرفتن تنها با تجویز پزشک میسر خواهد بود و معمولا اکثر پزشکان تا چند ماه بعد از لیزر, آن را منع می کنند.
- به منظور جلوگیری از عفونت, روزانه به مدت 10 الی 25 دقیقه در آب گرم نشسته و استراحت کنید.
- داشتن کمی درد طبیعی است; به همین منظور جراح با دادن مسکن به بیمار, کمک زیادی در غلبه درد فرد خواهد کرد.
- ادامه دار بودن خونریزی تا چند روز بعد از لیزر طبیعی است و جای هیچ گونه نگرانی برای فرد نیست. چنانچه این روند به مدت 3 الی 4 هفته ادامه دار باشد بایستی به پزشک مراجعه کرده تا علت آن ریشه یابی شود.
- نوشیدن آب و مایعات زیاد در طول روز توصیه می شود.
- انجام پیاده روی روزانه به طوری فشار زیادی را فرد احساس نکند
- پرهیز از نشستن و خوابیدن روی زخم به مدت حداقل 15 روز
- در صورتی که به یبوست مبتلا هستید هرچه سریعتر نسبت به درمان آن اقدام کنید چرا که منجر به بازگشت مجدد فیستول خواهد شد.
- مصرف مرتب داروهای تجویز شده پزشک مانند آنتی بیوتیک ها و…
