یکی از بیماری های نشیمنگاهی که نسبتا شایع و در عین حال دردناک به حساب می آید, شقاق یا فیشر نام دارد که مانند بواسیر با درد و خونریزی همراه می باشد. این بیماری در اثر تحریک یا کشیدگی بافت های ناحیه مقعد به وجود خواهد آمد. معمولا پارگی بافت های رکتوم جزئی و ناچیز می باشند ولی در بعضی از مواقع که افراد نسبت به بیماری خود سهل انگار و بی توجه هستند, بیماری در بافت های ماهیچه ای داخل مقعد پیشروی کرده و درمان شقاق را سخت تر می کند. شقاق یا فیشر جزء بیماری های خطرناک محسوب نمی شود و با پیشگیری های آگاهانه می توانید از ابتلا به آن جلوگیری کنید. در این مقاله قصد داریم تا در رابطه با درمان خانگی شقاق و همچنین روش های جایگزین جراحی صحبت کنیم; پس تا پایان با ما همراه باشید.
شقاق در هر سن و سالی چه کودک و چه بزرگسال ممکن است رخ دهد; مهمترین علایم آن ایجاد ترک پوستی در ناحیه مقعد می باشد که با درد, خونریزی و ترشحات بدبو همراه خواهد بود. معمولا شقاق خفیف با روش های خانگی و بدون مراجعه به پزشک درمان می شود که اغلب با دوره 3 الی 6 هفته درمان خواهند شد. اگر این روش ها کارساز نبودند و بیش از 8 هفته شقاق ادامه دار باشد, بیمار مجبور به جراحی می باشد.
در صورتی که شقاق با درمان خانگی درمان نشود, بیماری وارد مرحله حاد و مزمن شده و نیازمند تشخیص پزشک می باشد; که اکثر پزشکان جراحی به روش لیزر را پیشنهاد می کنند. در ادامه با علایم شقاق آشنا می شوید که عبارتند از:
- پارگی در پوست و بافت های اطراف مقعد که قابل مشاهده می باشند.
- وجود برجستگی و زایده کوچک در لبه های داخلی مقعد.
- احساس درد شدید در ناحیه رکتوم مقعد با انجام متابولیسم روده
- رویت و ملاحظه رگه هایی از خون در هنگام اجابت مزاج.
- خارش یا سوزش شدید به صورت مقطعی
- تغییر رنگ مقعد و قرمز شدن بیش از حد
- خروج ترشحات بدبو و چرک آلود از ترک های موجود
- التهاب و تورم های غیر قابل تحمل در ناحیه مقعد
عوامل ایجاد شقاق چیست؟
یبوست مزمن و اسهال طولانی مدت می تواند نقش موثری در ایجاد ترک های پوستی در اطراف مقعد داشته باشد و ناحیه مورد نظر را با شکاف و پارگی همراه سازد. مهمترین دلایل و عوامل بروز شقاق عبارتند از:
- بارداری و فشار بیش از حد در حین زایمان
- سابقه بیماری های ناحیه روده مانند کرون
- کاهش جریان و گردش خون در ناحیه آنورکتال مقعد
- محکم و سفت بودن عضلات اسفنکتر مقعد
- داشتن رابطه جنسی نادرست
- یبوست های طولانی مدت
- اسهال مکرر
- وسواس و عادت داشتن در تمییز کردن مقعد با دستمال خشن و زبر
- تنگی بیش از اندازه عضلات مقعد
- سابقه مبتلا بودن به سرطان
- خواراندن بیش از حد در هنگام ابتلا به بیماری های پوستی و انگل ها
البته در موارد کم باب و نادر ممکن است که شکاف به وجود آمده در افراد ناشی از موارد زیر باشد:
- ابتلا به ایدز(HIV)
- بیماری سل
- سیفیلیس یا تماس جنسی ناامن
- تبخال
چه افرادی در معرض ابتلا به بیماری شقاق هستند؟
بیماری شقاق گروه سنی خاصی را نمی شناسد ولی احتمال ابتلا افراد زیر بیشتر می باشد:
- نوزادان, به دلیل یبوست های مکرر
- سالمندان, به دلیل کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال
- زنان باردار, به دلیل تحمل فشار زیاد در حین زایمان
- مبتلایان به بیماری های خاص مانند: IBD یا بیماری روده ای و …
- افرادی که توجهی به رژیم غذایی خود نکرده و از مواد غذایی نامرغوب استفاده می کنند.
راه های درمان شقاق مقعدی
هدف اصلی از درمان شقاق تسکین بخشیدن به درد و خونریزی می باشد. معمولا شقاق به دو دسته کلی تقسیم می شود: حاد و مزمن. شقاق حاد با روش های سنتی و خانگی قابل درمان بوده و میانگین بازه زمانی نهایتا بین 3 الی 6 هفته به طول خواهد انجامید. در حالت مزمن به دلیل رشد بی رویه بیماری و درمان به موقع آن, فرد با چالش های بیشتری مواجه می باشد. در این مرحله اگر بیماران در بازه زمانی 8 هفته ای با درمان خانگی بهبود نیافتند, افراد مجبور به مصرف داروهای قوی تر و در بعضی مواقع جراحی می باشند. البته ناگفته نماند که جای نگرانی و ترس نیست; چرا که با پیشرفت تکنولوژی در عرصه پزشکی استفاده از تیغ جراجی قدیمی شده و روش های جدیدتری مانند لیزر به کمک تیم پزشکی و بیماران آمده است.
درمان خانگی شقاق
بیشتر بیماری های نشیمنگاهی نیاز به درمان های گسترده نداشته و با رعایت یکسری از نکات و دستورالعمل های پزشکی قابل درمان می باشند. بهره گیری از درمان های خانگی و همچنین تغییر رژیم غذایی روزانه نقش موثری در درمان اولیه این بیماری داشته و افراد را سریع تر به بهبودی و نتیجه نهایی که درمان شقاق باشد, می رساند.
دراغلب اوقات, عامل اصلی بروز شقاق در افراد, یبوست می باشد که با تغییر یکسری از عادت های غذایی روزانه می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. درصورتی موارد گفته شده کارساز نباشند, راهی جز جراحی باقی نمی ماند.
- آبرسانی به بدن یا هیدراته کردن
برای درمان شقاق, نوشیدن مایعات نقش تعیین کننده ای در بهبود عملکرد سیستم گوارشی بدن دارد. بهترین گزینه این است که مایعات مصرفی بدون الکل و کافئین باشد; چرا که وجود هر کدام از این مواد در مایعات موجب خنثی شدن تاثیر آب در هیدراته کردن بدن می شود.
- استفاده از رژیم غذایی پرفیبر
مهمترین بخش در درمان خانگی شقاق, رفع یبوست می باشد که با مصرف رژیم غذایی پرفیبر مشکل اکثر بیماران در این زمینه حل خواهد شد. نمونه های از مواد غذایی که غنی از فیبر می باشند عبارتند از:
- سبوس گندم
- جوپرک
- میوه و سبزیجات
- ذرت و نخود فرنگی
- مرکبات
- مصرف مکمل های ملین و…
در درمان شقاق بسته به میزان وخامت از روش های مختلفی استفاده می شود. در صورتی که بیمار به جراحی نیاز پیدا کند, بهترین گزینه جراحی با لیزر می باشد. این نوع عمل مزیت های زیادی را دربر دارد که مهمترین آن ها عبارتند از:
- سرپایی بودن و عدم بستری شدن
- دوره نقاهت کوتاه مدت
- مدت زمان کوتاه جراحی
- بدون پانسمان و خونریزی
