عوارض و بیماریهای پوستی مانند التهاب، خارش و قرمزی میتوانند بسیار آزاردهنده باشند و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند. در چنین شرایطی، استفاده از یک داروی موضعی مناسب برای کنترل علائم و درمان عامل زمینهای، اهمیت ویژهای پیدا میکند. پماد تریامسینولون ان ان یکی از داروهای ترکیبی و پرکاربرد در حوزه بیماریهای پوستی است که به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی و ضدقارچی، توسط پزشکان برای طیف وسیعی از مشکلات پوستی تجویز میشود. این محصول که با نامهای کرم تریامسینولون ان ان یا به اختصار تریامسینولون ان ان نیز شناخته میشود، با بهرهگیری از ماده موثره تریامسینولون، به سرعت التهاب و خارش را کنترل میکند.
اگرچه پماد تریامسینولون برای بسیاری از مشکلات پوستی رایج کارایی دارد، اما تشخیص صحیح علت بیماری، کلید درمان موفق است. برخی از بیماریها، بهویژه در نواحی حساس بدن، نیاز به بررسی تخصصی و رویکردهای درمانی متفاوتی دارند. برای مثال، بیماریهای ناحیه نشیمنگاهی مانند شقاق مقعدی (Anal Fissure) نیازمند مداخلات پزشکی دقیق هستند و استفاده خودسرانه از پمادها ممکن است شرایط را پیچیدهتر کند. در این زمینه، کلینیک پارادایس به عنوان یک مرکز تخصصی در زمینه درمان بیماریهای نشیمنگاهی، با بهرهگیری از پزشکان متخصص و تجهیزات مدرن، خدماتی ایمن و موثر برای مشکلاتی نظیر درمان شقاق واژن ارائه میدهد تا بیماران بتوانند با اطمینان خاطر، بهترین نتیجه را از فرآیند درمانی خود کسب کنند.
پماد تریامسینولون ان ان
پماد تریامسینولون ان ان برای چیست و چه چیزی آن را به یک درمان موثر برای مشکلات پوستی تبدیل کرده است؟ پاسخ در ترکیبات منحصربهفرد این دارو نهفته است. این پماد یک داروی ترکیبی است که از سه ماده موثره تشکیل شده: تریامسینولون استوناید، نئومایسین سولفات و نیستاتین. تریامسینولون یک کورتیکواستروئید (کورتون) قوی است که با سرکوب واکنشهای التهابی بدن، به سرعت علائمی مانند قرمزی، تورم و خارش را کاهش میدهد. دو جزء دیگر، یعنی نئومایسین (یک آنتیبیوتیک) و نیستاتین (یک ضدقارچ)، به ترتیب با عفونتهای باکتریایی و قارچی مقابله میکنند.
این ترکیب سهگانه باعث میشود که این دارو نه تنها التهاب را کنترل کند، بلکه همزمان عوامل عفونی شایع را نیز از بین ببرد. بنابراین، اگر میپرسید پماد تریامسینولون اِن اِن برای چی خوبه، باید گفت که این پماد بهویژه برای بیماری های پوستی التهابی که مستعد عفونت ثانویه باکتریایی یا قارچی هستند، یک انتخاب عالی محسوب میشود. در واقع، این پماد به طور همزمان با سه مشکل اصلی (التهاب، باکتری و قارچ) مبارزه میکند و فرآیند بهبودی را تسریع میبخشد.
کاربردهای اصلی پماد تریامسینولون ان ان:
- درماتیت (Dermatitis): انواع مختلف درماتیت مانند درماتیت آتوپیک (اگزما)، درماتیت تماسی و درماتیت سبورئیک.
- عفونتهای پوستی: درمان عفونتهای سطحی پوست ناشی از قارچ کاندیدا یا باکتریهای حساس به نئومایسین که با التهاب شدید همراه هستند.
- سوختگیهای خفیف و آفتابسوختگی: برای کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت در سوختگیهای درجه اول.
- خارش شدید پوستی (Pruritus): کنترل خارش در نواحی مختلف بدن که ممکن است به دلیل عفونت یا التهاب ایجاد شده باشد.
- گزش حشرات: کاهش واکنشهای آلرژیک و التهابی شدید ناشی از نیش حشرات و جلوگیری از عفونی شدن محل گزش.
- پسوریازیس (Psoriasis): در موارد خفیف و تحت نظر پزشک برای کنترل پلاکهای التهابی.
مرکز درمان mayo clinic در مورد کاربرد های پماد تریامسینولون چنین بیان می کند:
پماد تریامسینولون ان ان موضعی برای کمک به تسکین قرمزی، خارش، تورم یا سایر ناراحتیهای ناشی از بیماریهای پوستی استفاده میشود . این دارو یک کورتیکواستروئید (داروی شبیه کورتیزون یا استروئید) است. این دارو فقط با نسخه پزشک در دسترس است.
پماد تریامسینولون برای واژن
یکی از پرسشهای متداول بیماران این است که آیا میتوان از پماد تریامسینولون ان ان برای واژن استفاده کرد؟ استفاده از این پماد برای ناحیه تناسلی خارجی (ولو یا فرج) در شرایط خاصی و فقط با تجویز پزشک امکانپذیر است. ناحیه واژن و اطراف آن بسیار حساس است و هرگونه استفاده خودسرانه از داروهای استروئیدی میتواند منجر به نازک شدن پوست، تشدید عفونتهای زمینهای یا عوارض جانبی دیگر شود. پزشک معمولا زمانی این پماد را تجویز میکند که التهاب، خارش یا ضایعات پوستی در ناحیه خارجی واژن با یک عفونت قارچی (مانند کاندیدیازیس) یا باکتریایی همراه باشد.
بنابراین، طریقه مصرف پماد تریامسینولون برای واژن باید کاملا مطابق با دستورالعمل پزشک باشد. این پماد معمولا برای استعمال داخلی در واژن طراحی نشده است، مگر اینکه پزشک نوع خاصی با اپلیکاتور را تجویز کرده باشد. در اغلب موارد، مصرف آن به صورت یک لایه نازک بر روی پوست ناحیه خارجی تناسلی محدود میشود. رعایت بهداشت قبل و بعد از مصرف، و همچنین تکمیل دوره درمان حتی در صورت بهبود علائم اولیه، برای جلوگیری از بازگشت بیماری های واژن بسیار مهم است.طریقه مصرف پماد تریامسینولون برای واژن (ولو):
- ابتدا دستهای خود و ناحیه مورد نظر را به آرامی با آب ولرم و یک شوینده ملایم شسته و به طور کامل خشک کنید.
- مقدار کمی از پماد (به اندازه یک نخود) را روی نوک انگشت خود قرار دهید.
- لایه نازکی از پماد را فقط بر روی ناحیه آسیبدیده و ملتهب پوست خارجی بمالید.
- پماد را به آرامی ماساژ دهید تا جذب شود.
- پس از استفاده، دستهای خود را مجددا به خوبی بشویید.
- از مصرف دارو در نواحی سالم پوست یا داخل واژن خودداری کنید، مگر اینکه پزشک دستور داده باشد.
جدول کاربرد، میزان و دوره مصرف پماد تریامسینولون ان ان برای ناحیه واژن (تحت نظر پزشک)
کاربرد برای ناحیه خارجی واژن (ولو) | میزان مصرف | دوره مصرف معمول |
عفونت قارچی خارجی (کاندیدیازیس ولو) همراه با التهاب | یک لایه نازک، 1 تا 2 بار در روز | معمولا 7 تا 14 روز |
درماتیت تماسی یا آلرژیک در ناحیه ولو | یک لایه نازک، 1 تا 2 بار در روز | کوتاه مدت (معمولا کمتر از 7 روز) |
خارش و التهاب شدید ناشی از عفونت باکتریایی | یک لایه نازک، 2 بار در روز | مطابق با دستور پزشک و دوره آنتیبیوتیک |
پماد تریامسینولون برای خارش واژن
خارش واژن یکی از شایعترین و آزاردهندهترین مشکلاتی است که زنان تجربه میکنند و میتواند ناشی از دلایل متعددی از جمله عفونتهای قارچی (کاندیدیازیس)، عفونتهای باکتریایی، خشکی، حساسیت یا بیماریهای پوستی باشد. استفاده از پماد ان ان برای خارش واژن میتواند یک راه حل موثر باشد، اما تنها در صورتی که علت خارش، التهاب همراه با عفونت قارچی یا باکتریایی باشد. تریامسینولون موجود در پماد به سرعت التهاب و حس خارش را سرکوب میکند، در حالی که نیستاتین و نئومایسین به ترتیب عامل قارچی و باکتریایی را هدف قرار میدهند.
با این حال، تشخیص صحیح علت اصلی، قدم اول و حیاتی در درمان است. استفاده خودسرانه از پماد تریامسینولون برای خارش واژن بدون تشخیص پزشک میتواند خطرناک باشد؛ زیرا اگر خارش ناشی از دلایل دیگری مانند یک بیماری ویروسی یا خشکی شدید باشد، استروئید موجود در پماد ممکن است شرایط را بدتر کند.
نحوه مصرف پماد تریامسینولون اِن اِن برای خارش واژن به این صورت است:
- مشورت با پزشک: قبل از هر اقدامی، برای تشخیص دقیق علت خارش به پزشک مراجعه کنید.
- شستشو و خشک کردن: ناحیه تناسلی خارجی را با آب ولرم و یک شوینده بسیار ملایم و مخصوص بانوان بشویید و سپس با یک حوله نرم به طور کامل خشک نمایید.
- مقدار کم: مقدار بسیار کمی از پماد (به اندازه سر یک چوب کبریت) را روی انگشت تمیز خود بگذارید.
- استعمال موضعی: پماد را فقط روی نواحی خارجی پوست که دچار خارش و التهاب است، به آرامی بمالید.
- عدم استفاده داخلی: از وارد کردن پماد به داخل واژن اکیدا خودداری کنید.
- شستشوی دستها: پس از استعمال پماد، دستهای خود را به خوبی با آب و صابون بشویید.
- تکمیل دوره درمان: دارو را دقیقا طبق مدت زمان تجویز شده توسط پزشک مصرف کنید، حتی اگر خارش زودتر برطرف شد.
پماد تریامسینولون برای لک صورت
استفاده از پماد تریامسینولون برای صورت یک موضوع بسیار حساس است و باید با احتیاط کامل و فقط تحت نظر پزشک متخصص پوست انجام شود. پوست صورت به مراتب نازکتر و حساستر از پوست سایر نقاط بدن است و استفاده خودسرانه از یک کورتیکواستروئید قوی مانند پماد تریامسینولون ان انمیتواند منجر به عوارض جدی و دائمی شود. این عوارض شامل نازک شدن شدید پوست (آتروفی)، ایجاد رگهای خونی عنکبوتی (تلانژکتازی)، آکنه استروئیدی، درماتیت اطراف دهان (Perioral Dermatitis) و حتی تشدید برخی عفونتهای پوستی پنهان است.
برخی افراد به اشتباه تصور میکنند که پماد تریامسینولون برای لک صورت کاربرد دارد. این یک باور غلط و خطرناک است. این پماد هیچ خاصیت روشنکنندگی یا ضدلکی ندارد و برای درمان ملاسما یا لکهای ناشی از آفتاب طراحی نشده است. تنها کاربرد بسیار محدود آن برای صورت، در موارد شدید بیماریهای التهابی مانند اگزما، پسوریازیس یا کنترل التهاب کیستهای آکنهای شدید است که آن هم باید برای دورهای بسیار کوتاه (چند روز) و به صورت موضعی روی ضایعه باشد. استفاده از آن برای روشن کردن پوست یا از بین بردن لک میتواند نتیجه معکوس داده و سلامت پوست صورت را به خطر بیندازد.
مزایای احتمالی پماد تریامسینولون ان ان (فقط با تجویز پزشک) برای مشکلات التهابی صورت:
- کاهش سریع التهاب: در موارد شدید اگزما یا درماتیت سبورئیک صورت، میتواند به سرعت قرمزی و التهاب را کنترل کند.
- کنترل کیستهای آکنهای: به عنوان یک درمان اورژانسی و موضعی برای کاهش التهاب و درد کیستهای بزرگ آکنه.
- تسکین واکنشهای آلرژیک شدید: در موارد درماتیت تماسی حاد روی صورت ناشی از تماس با ماده حساسیتزا.
- کاهش التهاب پسوریازیس: برای کنترل پلاکهای التهابی پسوریازیس محدود در صورت (با ریسک بالا).
پماد تریامسینولون برای سوختگی
کاربرد پماد ان ان برای سوختگی به شدت و نوع سوختگی بستگی دارد. این پماد به هیچ عنوان نباید برای سوختگیهای شدید درجه دو و سه که با تاولهای بزرگ، زخم باز یا از بین رفتن پوست همراه هستند، استفاده شود. استروئیدها (کورتونها) میتوانند فرآیند ترمیم زخم را مختل کرده و سیستم ایمنی موضعی پوست را تضعیف کنند که این امر خطر عفونت در زخمهای باز را به شدت افزایش میدهد.
در مقابل، استفاده از پماد تریامسینولون برای سوختگی درجه یک و خفیف، مانند آفتابسوختگی یا تماس جزئی با یک جسم داغ که تنها باعث قرمزی و التهاب پوست شده (و پوست سالم و بدون زخم است)، میتواند مفید باشد. در این شرایط، تریامسینولون با کاهش واکنش التهابی، به سرعت درد، سوزش و قرمزی ناحیه را تسکین میدهد. همچنین، وجود آنتیبیوتیک (نئومایسین) در ترکیب این پماد، از ایجاد عفونت باکتریایی در پوست آسیبدیده و ضعیف شده جلوگیری میکند.
فواید پماد تریامسینولون ان ان برای سوختگیهای خفیف (درجه اول):
- اثر ضدالتهابی قوی: به سرعت قرمزی، تورم و احساس داغی پوست را کاهش میدهد.
- تسکین درد و سوزش: با کنترل التهاب، به کاهش علائم آزاردهنده سوختگی کمک میکند.
- پیشگیری از عفونت: جزء آنتیبیوتیک آن مانع از رشد باکتریها بر روی پوست آسیبدیده میشود.
- کاهش خارش: خارش یکی از علائم شایع در مرحله بهبودی سوختگی است که این پماد آن را کنترل میکند.
عوارض پماد تریامسینولون ان ان
همانند تمام داروها، پماد تریامسینولون ان ان نیز میتواند با عوارض جانبی همراه باشد، بهخصوص اگر به صورت نادرست، طولانیمدت، در سطح وسیعی از پوست یا بر روی نواحی حساس مانند صورت، کشاله ران و زیر بغل استفاده شود. بیشتر عوارض این پماد موضعی هستند و در محل استعمال دارو رخ میدهند. این عوارض معمولا با قطع مصرف دارو برطرف میشوند، اما برخی از آنها، بهویژه آنهایی که ناشی از مصرف طولانیمدت هستند، ممکن است دائمی باشند.
آگاهی از عوارض پماد تریامسینولون ان ان به شما کمک میکند تا با استفاده صحیح و تحت نظر پزشک، از بروز آنها جلوگیری کنید. مهمترین ریسک در مصرف طولانیمدت، مربوط به جزء کورتیکواستروئیدی آن است که میتواند باعث نازک شدن پوست و سرکوب عملکرد غدد فوق کلیوی (بهخصوص در کودکان) شود. علاوه بر این، نئومایسین موجود در این پماد یکی از دلایل شایع بروز درماتیت تماسی آلرژیک است که میتواند علائم پوستی را به جای بهبود، تشدید کند.
لیست عوارض جانبی احتمالی:
- عوارض موضعی شایع:
- سوزش، خارش، قرمزی یا خشکی در محل استعمال
- رشد موهای زائد در ناحیه مصرف (هایپرتریکوزیس)
- بروز جوشهای چرکی در اطراف فولیکولهای مو (فولیکولیت)
- روشنتر شدن رنگ پوست در محل (هایپوپیگمنتیشن)
- عوارض ناشی از مصرف طولانیمدت یا نادرست:
- نازک شدن و تحلیل رفتن پوست (آتروفی)
- ایجاد ترکهای پوستی شبیه به استرچ مارک (استریا)
- مشخص شدن عروق خونی زیر پوست (تلانژکتازی)
- آکنه استروئیدی یا درماتیت اطراف دهان (در صورت استفاده روی صورت)
- کند شدن روند بهبود زخمها
- عفونتهای ثانویه پوستی به دلیل سرکوب ایمنی موضعی
- عوارض آلرژیک:
- درماتیت تماسی آلرژیک (معمولا به دلیل حساسیت به نئومایسین)
- عوارض سیستمیک (بسیار نادر و در صورت جذب بالای دارو):
- سرکوب محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA)
- سندرم کوشینگ
- افزایش قند خون (هایپرگلیسمی)

جایگزینهای پماد تریامسینولون ان ان
انتخاب جایگزین برای یک داروی ترکیبی مانند تریامسینولون ان ان، کاملا به شرایط بالینی و تشخیص پزشک بستگی دارد. از آنجایی که این پماد دارای سه عملکرد مجزای ضدالتهابی، ضدباکتریایی و ضدقارچی است، جایگزین آن باید بر اساس نیاز اصلی بیمار انتخاب شود. برای مثال، اگر مشکل اصلی فقط التهاب پوستی (مانند اگزما) بدون هیچگونه عفونتی باشد، استفاده از یک پماد کورتیکواستروئیدی تنها (بدون آنتیبیوتیک و ضدقارچ) انتخاب بسیار بهتری است، زیرا از مصرف داروهای غیرضروری و ریسک مقاومت میکروبی جلوگیری میکند.
از سوی دیگر، اگر مشکل اصلی یک عفونت قارچی مانند کچلی کشاله ران یا عفونت کاندیدا باشد که التهاب کمی دارد، استفاده از یک کرم ضدقارچ به تنهایی کفایت میکند. بنابراین، بررسی دقیق جایگزینهای پماد تریامسینولون ان ان نیازمند تفکیک مشکل اصلی است. در برخی موارد نیز ممکن است پزشک به جای استروئیدها، از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند مهارکنندههای کلسینورین برای نواحی حساس مانند صورت استفاده کند تا از عوارض جانبی کورتونها جلوگیری نماید.
جدول جامع جایگزینهای پماد تریامسینولون ان ان:
ویژگی مورد نیاز | جایگزینها (نام ژنریک) | نکات کلیدی | تداخلات دارویی مهم |
فقط التهاب و خارش | هیدروکورتیزون (Hydrocortisone) بتامتازون (Betamethasone) مومتازون (Mometasone) | هیدروکورتیزون: استروئید ضعیف، ایدهآل برای صورت، کودکان و نواحی حساس. بتامتازون/مومتازون: استروئیدهای قویتر، مناسب برای التهابهای شدیدتر در بدن. |
تداخلات سیستمیک با مصرف موضعی نادر است. در صورت مصرف داروهای سرکوبکننده ایمنی، به پزشک اطلاع دهید. |
فقط عفونت قارچی | کلوتریمازول (Clotrimazole) میکونازول (Miconazole) تربینافین (Terbinafine) | کلوتریمازول/میکونازول: طیف وسیع، موثر بر اکثر قارچهای پوستی (کاندیدا، درماتوفیتها). تربینافین: بسیار موثر برای قارچهای عامل کچلی (درماتوفیتها). |
تقریبا هیچ تداخل دارویی مهمی در فرم موضعی ندارند. |
فقط عفونت باکتریایی | موپیروسین (Mupirocin) اسید فوزیدیک (Fusidic Acid) | موپیروسین: آنتیبیوتیک قوی، موثر بر باکتریهای مقاوم مانند MRSA. اسید فوزیدیک: موثر بر استافیلوکوکها و استرپتوکوکها، عامل اصلی عفونتهای پوستی. |
تداخلات قابل توجهی در مصرف موضعی گزارش نشده است. |
التهاب + عفونت قارچی | کرم ترکیبی بتامتازون/کلوتریمازول | عملکردی شبیه به پماد تریامسینولون ان ان دارد اما فاقد جزء آنتیبیوتیک است. برای درماتیتهای قارچی ایدهآل است. | مشابه داروهای استروئیدی و ضدقارچ موضعی، تداخلات سیستمیک نادر است. |
التهاب (بدون استروئید) | تاکرولیموس (Tacrolimus) پیمکرولیموس (Pimecrolimus) | مهارکنندههای کلسینورین. باعث نازک شدن پوست نمیشوند. انتخاب عالی برای صورت و نواحی حساس در درماتیت آتوپیک. | با مصرف موضعی، جذب سیستمیک کم است. اما در صورت مصرف همزمان داروهای مهارکننده CYP3A4 (مانند کتوکونازول) احتیاط شود. |
نتیجهگیری
پماد تریامسینولون ان ان یک ابزار درمانی قدرتمند و کارآمد در جعبه ابزار پزشکان برای مقابله با بیماریهای پوستی التهابی است که با عفونتهای باکتریایی یا قارچی پیچیده شدهاند. ترکیب هوشمندانه یک کورتیکواستروئید موثر مانند تریامسینولون با عوامل ضدمیکروبی، این دارو را به گزینهای مناسب برای کنترل سریع علائمی چون خارش و قرمزی و همزمان درمان عامل عفونی تبدیل کرده است. با این وجود، قدرت این دارو نیازمند استفاده مسئولانه و آگاهانه است. مصرف خودسرانه، طولانیمدت یا در نواحی نامناسب میتواند منجر به عوارض جانبی جدی شود. بنابراین، کرم تریامسینولون ان ان باید همواره تحت نظر پزشک و برای دوره درمانی مشخصشده مصرف گردد تا اثربخشی آن تضمین شده و ایمنی بیمار حفظ شود.
در نهایت، باید به خاطر داشت که همه مشکلات پوستی، بهویژه در نواحی حساس، با پمادهای عمومی قابل درمان نیستند. بیماریهایی مانند فیستول، کیست مویی یا شقاق مقعدی نیازمند تشخیص دقیق و رویکردهای درمانی تخصصی هستند. در این موارد، مراجعه به مراکز معتبر اهمیت حیاتی دارد. کلینیک پارادایس، به عنوان کلینیک درمان بیماری های مقعدی تهران، با بهرهگیری از کادر درمانی مجرب و فناوریهای پیشرفته، محیطی تخصصی و قابل اعتماد برای تشخیص و درمان قطعی این بیماریها فراهم آورده است تا بیماران با اطمینان خاطر، بهترین مسیر درمانی را طی کنند.
سوالات متداول (FAQ)
آیا میتوان از پماد تریامسینولون ان ان در دوران بارداری یا شیردهی استفاده کرد؟
مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط فراوان و تنها با تجویز مستقیم پزشک صورت گیرد. اگرچه جذب سیستمیک استروئیدهای موضعی کم است، اما ایمنی کامل آن برای جنین یا نوزاد شیرخوار ثابت نشده و پزشک باید منافع مصرف را در برابر خطرات احتمالی بسنجد.
تفاوت اصلی پماد تریامسینولون ان ان با پماد بتامتازون چیست؟
تفاوت اصلی در ترکیب آنهاست. پماد تریامسینولون ان ان یک داروی ترکیبی (استروئید + آنتیبیوتیک + ضدقارچ) است که برای التهاب همراه با عفونت استفاده میشود. اما پماد بتامتازون فقط حاوی استروئید (کورتون) است و صرفا برای کنترل بیماریهای التهابی خالص (بدون عفونت) مانند اگزما و پسوریازیس کاربرد دارد.
چه مدت طول میکشد تا اثر پماد تریامسینولون ان ان مشخص شود؟
اثرات ضدالتهابی آن مانند کاهش خارش و قرمزی معمولا طی ۱ تا ۲ روز اول مصرف قابل مشاهده است. با این حال، برای ریشهکن کردن کامل عفونت زمینهای (قارچی یا باکتریایی) و جلوگیری از بازگشت بیماری، لازم است دوره درمان تجویز شده توسط پزشک (معمولا ۷ تا ۱۴ روز) کامل شود.
آیا استفاده از این پماد برای کودکان مجاز است؟
استفاده از این پماد برای کودکان باید با احتیاط شدید و فقط تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. کودکان به دلیل نسبت سطح به وزن بدن بالاتر، بیشتر در معرض جذب سیستمیک استروئید و عوارض جانبی آن (مانند سرکوب غده فوق کلیه) هستند. دوره درمان باید تا حد امکان کوتاه و در کمترین سطح ممکن از پوست باشد.
اگر یک نوبت مصرف پماد را فراموش کردم چه کار کنم؟
به محض یادآوری، نوبت فراموششده را استعمال کنید. اما اگر زمان زیادی تا نوبت بعدی باقی نمانده است، نوبت فراموششده را رها کرده و برنامه مصرف عادی خود را ادامه دهید. هرگز برای جبران، مقدار مصرف را در نوبت بعدی دو برابر نکنید.