پسوریازیس چیست | علت، انواع، قرص و داروهای صدفک پوستی

شاید شما یا یکی از اطرافیانتان با لکه‌های قرمز و پوشیده از پوسته‌های نقره‌ای روی بدن مواجه شده باشید و این سوال مهم در ذهنتان شکل گرفته باشد که واقعاً بیماری پسوریازیس یا صدفک چیست و چرا به وجود می‌آید؟ این وضعیت که در فرهنگ ما و در اصطلاح عامیانه صدفک پوستی نامیده می‌شود، در حقیقت یک اختلال خودایمنی مزمن است. در این حالت، سیستم ایمنی بدن سیگنال‌های اشتباهی ارسال می‌کند که باعث می‌شود چرخه رشد سلول‌های پوست از سرعت طبیعی خود خارج شده و بسیار سریع‌تر از حد معمول تکثیر شوند. این افزایش سرعت، فرصت ریزش طبیعی را از سلول‌ها می‌گیرد و منجر به انباشته شدن آن‌ها روی سطح پوست می‌شود.

نکته‌ای که باید با اطمینان خاطر بدانید این است که پسوریازیس یا صدفک به هیچ عنوان واگیردار نیست و از طریق تماس فیزیکی منتقل نمی‌شود؛ بنابراین جای هیچ نگرانی برای اطرافیان وجود ندارد. این عارضه که گاهی با ضایعات کوچک‌تری به نام صدفک نیز شناخته می‌شود، می‌تواند شدت‌های متفاوتی داشته باشد. اگرچه این بیماری ریشه ژنتیکی و ایمنی دارد و درمان قطعی برای ریشه‌کن کردن کامل آن معرفی نشده، اما کلینیک پارادایس، ما بر روی طیف وسیعی از خدمات درمانی و زیبایی با رویکردی مدرن و کم‌تهاجمی تمرکز داریم تا بهترین نتیجه را با حداکثر رضایت برای شما به ارمغان آوریم

پسوریازیس چیست

زمانی که می‌خواهیم به زبان ساده توضیح دهیم که پسوریازیس یا صدفک چیست، باید بگوییم که این عارضه فراتر از یک خشکی پوست ساده است. در واقع، این بیماری یک اختلال در سیستم ایمنی بدن است که باعث می‌شود سلول‌های پوست به جای اینکه طی یک دوره یک‌ماهه‌ بازسازی شوند، تنها در عرض چند روز تولید و روی هم انباشته گردند. این تجمع سلولی منجر به ایجاد لکه‌های ضخیم، قرمز و ملتهبی می‌شود که اغلب با فلس‌های نقره‌ای‌رنگ پوشیده شده‌اند و ممکن است با خارش یا سوزش همراه باشند.

نکته مهم در درک ماهیت صدفک پوستی، این است که بدانیم این بیماری یک وضعیت مزمن و رفت‌وبرگشتی است؛ یعنی ممکن است دوره‌هایی از فروکش کردن علائم (رمیشن) و دوره‌هایی از عود (شعله‌ور شدن) را تجربه کنید. برخلاف اگزما که بیشتر یک واکنش حساسیتی است، بیماری صدفک ریشه در عملکرد گلبول‌های سفید خون دارد و می‌تواند علاوه بر پوست، گاهی مفاصل را نیز درگیر کند. شناخت دقیق این مکانیزم به بیماران کمک می‌کند تا انتظارات واقع‌بینانه‌ای از روند درمان و کنترل بیماری داشته باشند.

بریتانیکا (Britannica) قدیمی ترین دانشنامه جهان در مورد بیماری صدف پوستی چنین بیان می کند:

«پسوریازیس یک بیماری التهابی مزمن پوست است که در آن سیستم ایمنی باعث افزایش سریع تولید سلول‌های پوستی می‌شود و منجر به تجمع پلاک‌های قرمز و فلس‌دار می‌گردد. این بیماری معمولاً دوره‌های شعله‌ور و فروکش علائم را تجربه می‌کند.»

علت پسوریازیس

هنوز دانشمندان نتوانسته‌اند یک دلیل واحد و مشخص را به عنوان تنها علت بیماری پسوریازیس معرفی کنند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از ژنتیک و نقص در سیستم ایمنی نقش اصلی را ایفا می‌کند. در این بیماری، گلبول‌های سفید نوع T که وظیفه دفاع از بدن را دارند، به اشتباه به سلول‌های سالم پوست حمله می‌کنند. وراثت نقش پررنگی دارد؛ اگر یکی از والدین به صدفک مبتلا باشد، احتمال ابتلای فرزند نیز افزایش می‌یابد، اما ژنتیک به تنهایی کافی نیست و معمولاً یک محرک محیطی برای فعال شدن بیماری لازم است.

علاوه بر فاکتورهای داخلی، شناخت عوامل بیرونی که به عنوان علت صدفک شناخته می‌شوند، برای کنترل بیماری حیاتی است. استرس‌های شدید روحی، عفونت‌های باکتریایی مانند گلودرد چرکی، آسیب‌های فیزیکی به پوست (مانند بریدگی یا آفتاب‌سوختگی) و حتی مصرف برخی داروها می‌توانند مانند ماشه عمل کرده و بیماری خاموش را بیدار کنند. درک علت پسوریازیس به پزشک و بیمار کمک می‌کند تا برنامه درمانی دقیق‌تری را تدوین کنند.

جدول عوامل ایجاد کننده و محرک صدفک پوستی:

دسته‌بندی علت‌ها	عوامل مشخص و محرک‌ها (Triggers)	توضیحات مختصر
عوامل ژنتیکی	سابقه خانوادگی و وراثت	وجود ژن‌های مرتبط با بیماری در والدین
سیستم ایمنی	اختلال در لنفوسیت‌های T	حمله اشتباه سیستم دفاعی به سلول‌های پوست
عوامل محیطی	آب و هوای سرد و خشک	خشکی پوست باعث تشدید علائم می‌شود
آسیب‌های فیزیکی	پدیده کوبنر (Koebner)	بروز ضایعات در محل بریدگی، نیش حشرات یا تاتو
عوامل عفونی	عفونت استرپتوکوکی گلو	به‌ویژه در کودکان باعث نوع قطره‌ای می‌شود
سبک زندگی	استرس، سیگار و الکل	التهاب بدن را افزایش داده و درمان را کند می‌کنند
داروها	لیتیوم، بتابلاکرها، ضد مالاریا	برخی داروها می‌توانند باعث عود بیماری شوند

انواع پسوریازیس با عکس

اگرچه ماهیت کلی این بیماری یکسان است، اما انواع پسوریازیس بسته به محل بروز و شکل ظاهری ضایعات می‌توانند کاملاً متفاوت باشند. شایع‌ترین نوع آن، صدفک پلاکی است که با لکه‌های برجسته و خشک مشخص می‌شود، اما این بیماری چهره‌های دیگری نیز دارد. تشخیص دقیق نوع بیماری بسیار مهم است، زیرا پروتکل درمانی برای ضایعاتی که در نواحی حساس بدن ایجاد می‌شوند با ضایعاتی که روی آرنج یا زانو هستند، تفاوت دارد.

برای مدیریت بهتر بیماری، لازم است بدانید که انواع صدفک می‌توانند از نظر شدت نیز متغیر باشند؛ از چند لکه کوچک شبیه شوره سر گرفته تا درگیری‌های وسیع که بخش بزرگی از بدن را می‌پوشاند. برخی از انواع این بیماری ممکن است همراه با ضایعات چرکی باشند (پوسچولار) و برخی دیگر تنها به شکل قرمزی شدید و پوسته‌ریزی در چین‌های بدن ظاهر شوند. در ادامه به معرفی شایع‌ترین اشکال این بیماری بر اساس محل درگیری می‌پردازیم:

• پِسوریازیس سر (Scalp Psoriasis): این نوع می‌تواند به شکل پوسته‌ریزی خفیف یا پلاک‌های ضخیم در کف سر ظاهر شود و گاهی از خط رویش مو فراتر رفته و پیشانی یا پشت گوش را نیز درگیر می‌کند.
• پِسوریازیس صورت: اگرچه کمتر شایع است، اما می‌تواند در ابروها، پوست بین بینی و لب بالا، و پیشانی رخ دهد و نیاز به درمان‌های ملایم‌تری دارد.
• پِسوریازیس ناخن: باعث تغییر شکل، ضخیم شدن، حفره‌دار شدن (pitting) و تغییر رنگ ناخن‌های دست و پا می‌شود و گاهی ناخن از بستر خود جدا می‌شود.
• پِسوریازیس تناسلی (معکوس): در نواحی چین‌دار بدن مانند کشاله ران و ناحیه تناسلی رخ می‌دهد. به دلیل رطوبت این نواحی، معمولاً بدون پوسته و به صورت قرمزی و التهاب براق دیده می‌شود.
• پِسوریازیس کمر: اغلب به صورت پلاک‌های وسیع در ناحیه پایین کمر (Lumbosacral) دیده می‌شود که می‌تواند با خارش شدید همراه باشد.
• پِسوریازیس پا و دست (پالموپلانتر): این نوع در کف دست‌ها و کف پاها ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث خشکی شدید، ترک‌خوردگی دردناک و ضخیم شدن پوست این نواحی گردد.

NHS (سرویس سلامت ملی بریتانیا) در مورد ابتلای افراد به این بیماری چنین بیان می کند:

«پسوریازیس زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های سالم پوست را هدف قرار می‌دهد و باعث می‌شود چرخه طبیعی رشد پوست از حدود ۳ تا ۴ هفته به ۳ تا ۷ روز کاهش یابد؛ این تجمع سریع سلولی باعث ایجاد ضایعات فلس‌دار می‌شود.»

پسوریازیس سر

یکی از شایع‌ترین اشکال این بیماری است که حدود نیمی از مبتلایان آن را تجربه می‌کنند و برخلاف شوره معمولی، با پوسته‌های ضخیم و نقره‌ای‌رنگ همراه است که محکم به پوست سر چسبیده‌اند. پسوریازیس سر ممکن است خارش‌دار باشند و گاهی از خط رویش مو فراتر رفته و پشت گوش‌ها، پیشانی یا گردن را نیز درگیر کنند، اما نکته مثبت اینجاست که این عارضه باعث ریزش دائمی مو نمی‌شود و با شامپوهای مخصوص حاوی تار (Tar) یا اسید سالیسیلیک و لوسیون‌های تجویری قابل کنترل است.

پسوریازیس پا

پسوریازیس پا که اصطلاحاً پالموپلانتر نامیده می‌شود، می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند؛ زیرا صدفک پا معمولاً منجر به ضخیم شدن شدید پوست (هیپرکراتوز) و ایجاد ترک‌های عمیق و دردناک می‌شود که راه رفتن را دشوار می‌کند. این نوع از بیماری گاهی با تاول‌های چرکی کوچک و غیرعفونی (پوسچول) همراه است و به دلیل فشار مداوم وزن بدن روی پاها، نیازمند مراقبت‌های ویژه، پوشیدن کفش‌های راحت و استفاده مداوم از نرم‌کننده‌های اوره دار برای جلوگیری از خونریزی ترک‌ها است.

پسوریازیس ناخن

بسیاری از افراد تغییرات ظاهری ناخن‌هایشان را با عفونت قارچی اشتباه می‌گیرند، در حالی که پسوریازیس ناخن علائم بالینی مشخصی مانند ایجاد حفره‌های ریز روی سطح ناخن (شبیه جای سوزن)، لکه‌های زرد یا قهوه‌ای زیر ناخن (لکه روغنی) و ضخیم شدن آن دارد. در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است صفحه ناخن سست شده و از بستر گوشتی خود جدا شود (اونیکولیز) که علاوه بر جنبه زیبایی، می‌تواند انجام کارهای ظریف با دست را نیز مختل کند و نیازمند درمان‌های صبر و حوصله دار است.

پسوریازیس تناسلی

به دلیل ویژگی‌های خاص بافتی در این ناحیه، پسوریازیس تناسلی معمولاً چهره‌ای متفاوت از سایر نقاط بدن دارد و به جای پوسته‌های ضخیم، به صورت لکه‌های قرمز تیره، براق و ملتهب در چین‌های پوست ظاهر می‌شود. رطوبت و اصطکاک در ناحیه کشاله ران باعث می‌شود که فلس‌های نقره‌ای تشکیل نشوند، اما این وضعیت می‌تواند با خارش و سوزش شدید همراه باشد و درمان آن حتماً باید زیر نظر پزشک و با پمادهای ملایم و فاقد کورتون‌های قوی انجام شود تا پوست نازک این ناحیه دچار آسیب نشود.

پسوریازیس کمر

ناحیه گودی کمر و پایین ستون فقرات یکی از محل‌های کلاسیک برای بروز پلاک‌های این بیماری است؛ به طوری که پسوریازیس کمر اغلب به صورت یک لکه بزرگ پروانه‌ای شکل و متقارن یا چندین پلاک ضخیم و خشک در پایین تنه مشاهده می‌شود. از آنجا که دسترسی به این ناحیه برای پماد زدن دشوار است و اصطکاک کش شلوار یا لباس نیز می‌تواند تحریک‌کننده باشد، استفاده از لباس‌های نخی گشاد و کمک گرفتن از اطرافیان برای چرب نگه داشتن مداوم این ناحیه در کنترل خارش و التهاب بسیار موثر است.

پسوریازیس صورت

اگرچه شیوع کمتری دارد، اما پسوریازیس صورت به دلیل اینکه مستقیماً بر ظاهر فرد و اعتماد به نفس او تأثیر می‌گذارد، می‌تواند چالش‌های روحی بیشتری ایجاد کند و معمولاً در نواحی ابروها، پلک‌ها، خط خنده و خط رویش مو دیده می‌شود. پوست صورت بسیار نازک‌تر و حساس‌تر از بدن است، بنابراین برای درمان ضایعات این ناحیه باید با احتیاط کامل عمل کرد و تحت نظر پزشک از داروهایی استفاده نمود که باعث نازکی پوست یا تحریک چشم‌ها نشوند.

عکس پسوریازیس خفیف

وقتی به یک عکس پسوریازیس خفیف نگاه می‌کنید، معمولاً لکه‌هایی کوچک‌تر و پراکنده‌تر را می‌بینید که در مجموع کمتر از ۳ درصد سطح بدن را درگیر کرده‌اند. در این حالت، ضایعات ممکن است به صورت دانه‌های کوچک قطره‌ای (گوتات) یا پلاک‌های نازک صورتی‌رنگ با پوسته‌ریزی کم باشند که خوشبختانه با درمان‌های موضعی ساده و مرطوب‌کننده‌ها به سرعت کنترل می‌شوند و برخلاف فرم‌های شدید، التهاب، قرمزی و ضخامت کمتری دارند.

قاتل پسوریازیس چیست

بسیاری از بیماران در فضای اینترنت دائماً در جستجوی این هستند که قاتل صدفک چیست و آیا دارویی وجود دارد که این بیماری را برای همیشه ریشه‌کن کند؟ باید صادقانه گفت که تا به امروز درمان قطعی برای تغییر ژنتیک عامل این بیماری کشف نشده است، اما “قاتل” علائم آزاردهنده بیماری، ترکیبی از درمان‌های بیولوژیک جدید و اصلاح سبک زندگی است. داروهای بیولوژیک مدرن (که اغلب تزریقی هستند) با هدف قرار دادن دقیق مولکول‌های التهابی خاص در سیستم ایمنی، می‌توانند پوست را به طور کامل پاکسازی کنند (Clear Skin) که در گذشته رویایی دست‌نیافتنی بود.

در کنار درمان‌های دارویی، مدیریت استرس و رژیم غذایی ضدالتهابی نیز نقش کلیدی ایفا می‌کنند. وقتی می‌پرسیم قاتل پسوریازیس چیست، نباید از قدرت نوردرمانی (فتوتراپی) و حذف فاکتورهای محرک مثل سیگار، الکل و غذاهای فرآوری شده غافل شویم. در واقع، سرکوب‌کننده اصلی این بیماری، یک رویکرد چندجانبه است که شعله‌های التهاب را در بدن خاموش کرده و سیستم ایمنی را به حالت تعادل بازمی‌گرداند تا فرد بتواند دوره‌های طولانی‌مدت و حتی چندساله بدون علامت (Remission) را تجربه کند.

قاتل پسوریازیس ناخن

درمان ناخن همواره یکی از مقاوم‌ترین و چالش‌برانگیزترین بخش‌های این بیماری بوده است، اما امروزه تزریق کورتیکواستروئید مستقیم به بستر ناخن یا استفاده از داروهای سیستمیک جدید به عنوان قاتل پسوریازیس ناخن شناخته می‌شوند. از آنجایی که رشد ناخن بسیار کند است، مشاهده نتیجه درمان ممکن است تا ۶ ماه یا یک سال طول بکشد، اما این روش‌های نوین در کنار مراقبت‌هایی مثل کوتاه نگه داشتن ناخن و استفاده از دستکش، می‌توانند بدشکلی و جدا شدن صفحه ناخن را متوقف کرده و ظاهر سالم را به انگشتان بازگردانند

قاتل پسوریازیس دست

درمان ضایعات پالموپلانتر (کف دست و پا) به دلیل ضخیم بودن پوست این نواحی و فعالیت مداوم آن‌ها، چالش‌برانگیز است، اما می‌توان ترکیبی از درمان‌های قوی را به‌عنوان قاتل پسوریازیس دست معرفی کرد. در این موارد، استفاده از پمادهای موضعی قوی حاوی کورتیکواستروئیدها یا مهارکننده‌های کلسینورین در کنار پوشاندن ضایعات با سلفون یا دستکش‌های نخی (Occlusion Therapy) می‌تواند اثربخشی داروها را به طرز چشمگیری افزایش دهد. همچنین، نوردرمانی موضعی (PUVA یا UVB) که به‌صورت هدفمند روی دست‌ها انجام می‌شود، یکی از سریع‌ترین و قوی‌ترین روش‌ها برای بهبودی و جلوگیری از ترک‌خوردگی‌های دردناک است.

قاتل پسوریازیس کف سر

رسیدن دارو به پوست زیر موها و از بین بردن پوسته‌های ضخیم، مهم‌ترین چالش در کنترل این نوع از بیماری است؛ لذا قاتل صدفک استفاده از ترکیبی از شامپوهای درمانی و محلول‌های موضعی است. شامپوهایی که حاوی قطران زغال‌سنگ (Coal Tar) یا اسید سالیسیلیک هستند، ابتدا پوسته‌ها را نرم و جدا می‌کنند. پس از آن، استفاده از لوسیون‌ها و فوم‌های حاوی کورتیکواستروئیدهای قوی یا ویتامین D موضعی می‌تواند التهاب را کاهش دهد و از رشد سریع سلول‌ها جلوگیری کند. برای اثربخشی بهتر، توصیه می‌شود پیش از مصرف لوسیون، موها را کنار زده تا دارو مستقیماً به پوست سر برسد.

قرص پسوریازیس

واقعیت این است که این قرص‌ها (داروهای سیستمیک) در واقع با تنظیم یا تعدیل سیستم ایمنی بدن، بیماری را کنترل می‌کنند نه اینکه آن را درمان قطعی کنند. از وقتی داروی پسوریازیس کشف شد، این داروها برای موارد متوسط تا شدید بیماری صدفک که به درمان‌های موضعی پاسخ نداده‌اند، استفاده می‌شوند. قرص پسوریازیس می‌تواند شامل داروهای قدیمی‌تر مانند متوترکسات (که رشد سلول‌های ایمنی و پوستی را کند می‌کند) یا داروهای هدفمند جدیدتر به نام مهارکننده‌های خوراکی مولکول کوچک (Small Molecule Inhibitors) باشد که فعالیت مسیرهای التهابی خاصی را مسدود می‌کنند.

استفاده از این دسته از داروها به دلیل اثرات بالقوه‌ای که بر اندام‌های داخلی (مانند کبد و کلیه) دارند، حتما باید تحت نظارت دقیق متخصص پوست باشد. قبل و در طول درمان با هر قرص صدفک، معمولا آزمایش‌های خون منظم برای اطمینان از سلامت عمومی و پایش عوارض جانبی ضروری است. اگرچه این داروها می‌توانند نتایج شگفت‌انگیزی در پاکسازی پوست ایجاد کنند، اما نیاز به تعهد طولانی‌مدت از سوی بیمار و پزشک دارند.

جدول معرفی قرص پسوریازیس (داروهای سیستمیک خوراکی):

نام عمومی دارو	گروه درمانی	مکانیسم عمل اصلی	موارد مصرف اصلی
متوترکسات (Methotrexate)	شیمی‌درمانی/ایمونوساپرسانت	کند کردن رشد سلولی (پوستی و ایمنی)	پِسوریازیس شدید و پِسوریازیس مفصلی
سیکلوسپورین (Cyclosporine)	سرکوب‌کننده قوی سیستم ایمنی	سرکوب فعالیت سلول‌های T	موارد شدید و مقاوم به سایر درمان‌ها
آسیتریتین (Acitretin)	رتینوئید خوراکی	تنظیم رشد و بلوغ سلول‌های پوست	پِسوریازیس پوسچولار و اریترودرمیک
آپرمیلاست (Apremilast)	مهارکننده PDE4	کاهش التهاب از طریق مهار آنزیم خاص	پِسوریازیس پلاکی متوسط و پِسوریازیس مفصلی
توگفاسیتینیب (Tofacitinib)	مهارکننده JAK (ژانوس کیناز)	مسدود کردن مسیرهای سیگنال‌دهی التهابی	پِسوریازیس مفصلی (در برخی کشورها برای پوستی)

بهترین کرم برای درمان پسوریازیس

بهترین کرم برای درمان پسوریازیس کاملاً به شدت بیماری، محل ضایعات و نوع پوست بیمار بستگی دارد. با این حال، کرم‌هایی که ترکیبی از دو یا چند ماده فعال قوی را در خود جای داده‌اند، اغلب مؤثرتر هستند. لوسیون‌ها و پمادهای حاوی مشتقات ویتامین D (مانند کالسیتریول یا کالسپوتریول) برای کنترل رشد بیش از حد سلول‌های پوست و نرمال‌سازی آن‌ها کاربرد دارند. این محصولات می‌توانند به تنهایی یا در ترکیب با کورتیکواستروئیدهای موضعی برای دستیابی به اثربخشی بیشتر استفاده شوند.

علاوه بر داروهای تجویزی، مهم است که در نظر داشته باشید که بخش مهمی از درمان بیماری صدفک با حفظ رطوبت پوست انجام می‌شود. بنابراین، استفاده منظم و سخاوتمندانه از مرطوب‌کننده‌های بدون عطر و غلیظ (مانند وازلین یا کرم‌های حاوی سرامید) بلافاصله پس از حمام، یک اقدام حیاتی و مکمل است. هدف این مرطوب‌کننده‌ها ترمیم سد دفاعی پوست است که به عنوان محافظ در برابر عوامل تحریک‌کننده خارجی عمل می‌کند.

کرم‌ها و لوسیون‌های کلیدی در درمان صدف پوستی:

• کورتیکواستروئیدهای موضعی: (قوی تا ملایم) برای کاهش سریع التهاب و قرمزی.
• آنالوگ‌های ویتامین D: (مانند کالسپوتریول یا کالسیتریول) برای کند کردن رشد سلول‌های پوست.
• مهارکننده‌های کلسینورین: (مانند تاکرولیموس) برای نواحی حساس مانند صورت و چین‌های بدن.
• اسید سالیسیلیک: برای نرم کردن و برداشتن پوسته‌های ضخیم.
• قطران زغال‌سنگ (Coal Tar): برای کاهش التهاب، خارش و پوسته‌ریزی (به ویژه در صدفک سر).

امپول برای درمان پسوریازیس

وقتی درمان‌های موضعی و داروهای خوراکی سیستمیک موفق به کنترل بیماری نمی‌شوند، نوبت به تغییر روش درمانی یعنی امپول برای درمان پسوریازیس می‌رسد. این آمپول‌ها در واقع داروهای بیولوژیک (Biological Drugs) نام دارند که پروتئین‌های بزرگی هستند و مستقیماً بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی (مانند فاکتور نکروز تومور آلفا یا اینترلوکین‌ها) را هدف قرار می‌دهند که عامل اصلی التهاب در بیماری هستند. داروهای بیولوژیک بیشترین میزان پاکسازی پوست را ایجاد می‌کنند و معمولاً هر چند هفته یکبار توسط بیمار در خانه یا در کلینیک تزریق می‌شوند.

نکته مهم در استفاده از هرگونه امپول برای درمان صدفک این است که این داروها با سرکوب هدفمند سیستم ایمنی، می‌توانند فرد را مستعد عفونت‌ها یا عود عفونت‌های نهفته (مثل سل) کنند. بنابراین، قبل از شروع این درمان، انجام آزمایش‌های غربالگری و بررسی سوابق پزشکی بیمار حیاتی است و این داروها فقط باید توسط متخصص پوست تجویز و نظارت شوند. اثربخشی بالا، کاهش درگیری مفصلی و بهبود کیفیت زندگی، از مزایای اصلی این روش نوین است.

انواع امپول‌ها (داروهای بیولوژیک) برای درمان صدفک:

• مهارکننده‌های TNF-آلفا: (مانند آدالیموماب، اتانرسپت، اینفلیکسیماب)

• مهارکننده‌های اینترلوکین 12 و 23: (مانند اوستکینوماب)

• مهارکننده‌های اینترلوکین 17: (مانند سکیوکینوماب، ایکسکایزوماب)

• مهارکننده‌های اینترلوکین 23: (مانند تیلدراکینوماب، ریزکانکیزوماب)

NIAMS مؤسسه ملی آرتریت و بیماری‌های پوستی آمریکا در مورد ابتلا به صدف پوستی در افراد مختلف چنین بیان می کند:

«در حال حاضر درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما روش‌های مختلفی مانند درمان‌های موضعی، نوردرمانی، داروهای سیستمیک و مدیریت عوامل محرک می‌توانند به کنترل علائم کمک کرده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.»

تفاوت اگزما و پسوریازیس

اغلب بیماران و حتی برخی پزشکان عمومی، در تشخیص تفاوت اگزما و پسوریازیس دچار تردید می‌شوند، زیرا هر دو با قرمزی و خارش پوست همراه هستند. با این حال، صدفک یک بیماری خودایمنی با منشأ تکثیر سریع سلول‌های پوستی است، در حالی که اگزما (درماتیت آتوپیک) بیشتر یک واکنش آلرژیک و حساسیت مفرط به عوامل محیطی یا غذایی محسوب می‌شود. از نظر ظاهری، ضایعات صدفک معمولاً پلاک‌های ضخیم، با مرز مشخص و دارای پوسته‌های نقره‌ای هستند، اما ضایعات اگزما اغلب به صورت نواحی قرمز، ترک خورده، با ترشحات احتمالی و بدون مرز مشخص دیده می‌شوند.

نحوه توزیع ضایعات روی بدن نیز در تعیین تفاوت اگزما و صدفک کمک‌کننده است. صدفک معمولاً سطوح صاف و خم نشده بدن مانند آرنج، زانوها، و پایین کمر را درگیر می‌کند، در حالی که اگزما بیشتر در چین‌های بدن مثل پشت زانو و داخل آرنج یا گردن مشاهده می‌شود. از نظر سنی، اگزما اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود، اما پِسوریازیس بیشتر در بزرگسالی یا دو بازه سنی ۱۸ تا ۳۰ سال و ۵۰ تا ۶۰ سال عود می‌کند. تشخیص دقیق معمولاً با بررسی بافت‌برداری (بیوپسی) انجام می‌شود.

تفاوت‌های کلیدی بین صدفک پوستی و اگزما:

• علت اصلی: پِسوریازیس ریشه خودایمنی دارد، اگزما ریشه حساسیتی/آتوپیک دارد.

• ظاهر ضایعات: پِسوریازیس پلاک‌های ضخیم و نقره‌ای دارد، اگزما پوسته‌های نازک و مرطوب یا ترک‌خورده دارد.

• محل درگیری: پِسوریازیس معمولاً در سطوح کششی (آرنج، زانو)، اگزما در چین‌های بدن (داخل آرنج، پشت زانو).

• خارش: خارش در اگزما معمولاً شدیدتر است، در پِسوریازیس بیشتر به شکل سوزش و خارش ملایم تا متوسط است.

• مرز ضایعات: مرز پلاک‌های پِسوریازیس واضح است، مرز ضایعات اگزما محو است.

برای درمان پسوریازیس چه بخوریم

توجه به این سوال که برای درمان پسوریازیس چه بخوریم، یکی از مهم‌ترین ستون‌های مدیریت بیماری از طریق سبک زندگی است، زیرا برخی غذاها می‌توانند التهاب در بدن را کاهش دهند و برخی دیگر آن را تشدید کنند. اصول تغذیه برای این بیماری بر رژیم‌های ضدالتهابی مانند رژیم مدیترانه‌ای (غنی از میوه‌ها، سبزیجات و چربی‌های سالم) متمرکز است. غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، مانند ماهی‌های چرب، به کاهش التهاب کمک شایانی می‌کنند و در بهبود علائم بیماری صدف پوستی بسیار موثرند. همچنین، حفظ وزن سالم به دلیل ارتباط صدفک با سندروم متابولیک، حیاتی است.

غذاهای مفید در رژیم صدفک:

• ماهی‌های چرب: قزل‌آلا، ساردین و سالمون به دلیل امگا ۳ بالا.

• روغن‌های گیاهی: روغن زیتون فرابکر به عنوان منبع چربی‌های ضدالتهابی.

• میوه‌ها و سبزیجات: به خصوص سبزیجات برگ سبز، توت‌ها و گیلاس به دلیل آنتی‌اکسیدان‌ها.

• غلات کامل: مانند جو دوسر و نان‌های سبوس‌دار.

• پروتئین‌های کم‌چرب: مانند مرغ بدون پوست و حبوبات.

روش های درمانی پسوریازیس

درمان بیماری صدف پوستی یک مسیر چند مرحله‌ای است که بر اساس شدت بیماری تعیین می‌شود. در موارد خفیف، اصلی‌ترین روش های درمانی استفاده از کرم‌های موضعی است. با افزایش شدت بیماری به متوسط و شدید، پزشک از داروهای سیستمیک خوراکی و در نهایت، داروهای بیولوژیک (آمپول‌ها) استفاده می‌کند که پیش‌تر به تفصیل درباره آن‌ها صحبت شد. فتوتراپی (نوردرمانی) نیز یکی از گزینه‌های بسیار موثر و قدیمی است که از اشعه ماوراء بنفش برای کند کردن رشد سلول‌های پوست استفاده می‌کند و در مطب‌ها یا کلینیک‌های مجهز انجام می‌شود.

روش های درمانی نوین، به خصوص فناوری لیزر، تحولات بزرگی را در این زمینه ایجاد کرده‌اند. از مهم‌ترین مزایای لیزر درمانی برای بیماری صدفک پوستی، استفاده از لیزر اگزایمر است که اشعه UVB را با دوز بالا و به صورت هدفمند، فقط به پلاک‌های درگیر می‌تاباند. این امر باعث می‌شود که نواحی سالم پوست در معرض اشعه قرار نگیرند و عوارض جانبی کاهش یابد. لیزر درمانی برای ضایعات محدود، مقاوم و ضخیم که در نواحی خاصی مانند کف دست و پا یا سر قرار دارند، بسیار مؤثر واقع می‌شود.

انواع روش‌های درمان پسوریازیس:

• درمان‌های موضعی: کرم‌ها و پمادهای کورتونی، ویتامین D موضعی، قطران زغال‌سنگ.

• نوردرمانی (فتوتراپی): شامل UVB باند باریک، PUVA و لیزر اگزایمر.

• درمان‌های سیستمیک خوراکی: متوترکسات، سیکلوسپورین، آپرمیلاست و رتینوئیدها.

• درمان‌های بیولوژیک (تزریقی): آمپول‌هایی که مسیرهای التهابی سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند.

• اصلاح سبک زندگی: مدیریت استرس، رژیم غذایی ضدالتهابی و ترک سیگار.

نتیجه گیری

در پایان این بررسی جامع درباره بیماری پسوریازیس یا صدفک و روش‌های کنترل آن، مشخص شد که این بیماری یک اختلال خودایمنی مزمن است که اگرچه درمان قطعی ندارد، اما به هیچ وجه نباید کیفیت زندگی شما را کاهش دهد. با پیشرفت‌های علمی در تولید داروهای بیولوژیک و روش‌های هدفمند مانند لیزر درمانی، امروز بیش از هر زمان دیگری می‌توان ضایعات صدف پوستی را به طور کامل پاکسازی کرده و دوره‌های طولانی عاری از علامت را تجربه کرد. کلید موفقیت، همکاری فعال با متخصص پوست، تعهد به رژیم درمانی و مراقبت مداوم از پوست است.

سوالات متداول

آیا بیماری پسوریازیس می‌تواند به سرطان پوست تبدیل شود؟
خیر، صدفک بیماری التهابی خوش‌خیم است و خود آن به سرطان پوست تبدیل نمی‌شود. با این حال، استفاده طولانی‌مدت و کنترل نشده از برخی روش‌های درمانی قدیمی مانند PUVA یا نوردرمانی بدون محافظت می‌تواند خطر سرطان‌های پوستی غیرملانومی را افزایش دهد.

آیا پسوریازیس مفصلی (آرتریت پسوریازیسی) همیشه با ضایعات پوستی همراه است؟
خیر، در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد، آرتریت پسوریازیسی (PsA) ممکن است پیش از بروز ضایعات پوستی رخ دهد یا در غیاب ضایعات پوستی فعال تشخیص داده شود. در این موارد، درد و التهاب مفاصل نشانه‌های اصلی هستند و تشخیص دقیق توسط متخصص روماتولوژی انجام می‌گیرد.

آیا استرس می‌تواند بیماری صدفک پوستی را بدتر کند؟
بله، استرس روحی و اضطراب یکی از قوی‌ترین محرک‌های شناخته شده برای عود و شعله‌ور شدن بیماری صدفک است. استرس باعث ترشح هورمون‌هایی می‌شود که پاسخ‌های التهابی بدن را تشدید می‌کنند، بنابراین مدیریت استرس یکی از اجزای کلیدی برنامه درمانی است.

مصرف الکل و سیگار چه تأثیری بر بیماری صدفک دارد؟
سیگار کشیدن و مصرف الکل هر دو از عوامل تشدیدکننده قوی هستند. الکل می‌تواند اثربخشی برخی داروها (مانند متوترکسات) را کاهش داده و فشار زیادی بر کبد وارد کند، در حالی که نیکوتین باعث افزایش التهاب و سختی درمان می‌شود. ترک این مواد برای کنترل بیماری حیاتی است.