اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که فیستول چیست؟ باید بگویم که این عارضه از بیماری های نشیمنگاهی است. در زبان انگلیسی فیستول را با نام fistula می شناسند و انواع مختلفی دارد. اگر بخواهیم تعریف مناسب و ساده ای از آن ارائه دهیم باید بگوییم که کانالی عفونی بین دو مجرای داخلی که عضلات کناری را به یکدیگر متصل می کند. افرادی که تجربه ابتلا به آبسه مقعدی را دارند, به طور حتم به فیستول آنال نیز مبتلا بوده اند. در این مقاله قصد داریم تا در رابطه با یکی از شایع ترین بیماری های نشیمنگاهی و همچنین عوارض فیستول مقعدی صحبت کنیم; پس تا پایان با ما همراه باشید.
فیستول یا آبسه مقعدی چیست؟
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی, منظور از فیستول در واقع کانل های ایجاد شده در سطح پوستی مقعد می باشد که از عفونت های راست روده و انتقال آن به عضلات ناحیه رکتوم به وجود می آید. اگر این بیماری درمان نشود و یا دیر تر نسبت به معالجه آن اقدام شود, این عارضه وارد خون می شود. فیستول انواع مختلفی دارد که در موارد پایین تر به آن اشاره خواهیم کرد.
انواع فیستول مقعدی
- داخل اسفنکتری یا بین صفاقی
این فیستول که در اصطلاح پزشکی به آن Intersphincteric fistula می گوبند از فضای بین عضلات اسفنکتر خارجی و داخلی شروع شده و کاملا به دهانه مقعد باز می شود.
- سوپر اسفنکتریک
این نوع از فیستول نیز از فضای بین عضلات داخلی و خارجی اسفنکتر شروع شده و به سمت بالاتر از چین خوردگی های ناحیه رکتوم ادامه پیدا می کند تا جایی که در لایه های بیرونی مقعد نمایان شود. فیستول Suprasphincteric در فاصله یک یا دو اینچ خارج از مقعد باز می شود.
- اسفنکتریک خارجی
فیستول اسفنکتریک خارجی در اصطلاح پزشکی به آن اصطلاج کلون گفته می شود. این نوع آبسه از قسمت های سیگموئید خارجی شروع شده و به سمت پایین امتداد پیدا می کند; به طوری که از ماهیچه های بالایی مفعد عبور کرده و در اطراف آن باز شوند.
علایم بیماری فیستول چیست؟
فیستول مانند عارضه های دیگر از نشانه ها و علایم متنوعی برخوردار می باشد. در ادامه تمامی آن ها را آورده ایم تا با بیماری های دیگر اشتباه گرفته نشود. شایع ترین آن ها عبارتند از:
- درد مقطعی و هنگام لمس عضلات مقعد
- سرخ شدن بافت های درگیر فیستول
- التهاب و تورم در نواحی مقعد
- سوزش و خارش مداوم
- خونریزی مکرر
- دفع ادرار دردناک یا حرکات روده ای
- خروج مایع بدبو و عفونت از سوراخ نزدیک به کانال رکتوم
- تب
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
برای این منظور, هر زمان که احساس آبسه یا وجود توده ای در ناحیه رکتوم خود کردید, سریعا برای تشخیص و درمان بیماری به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که به هیچ عنوان اقدام به تخلیه عفونت فیستول خود نکنید; چرا که به طور کامل خالی نمی شود و باعث تشدید فیستول و درد زیاد می شوید. در صورتی که هرکدام از علایم فوق را داشتید, در سرع ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کنید تا نیازمند به جراحی نباشد.
علت فیستول مقعدی چیست؟
همانطور که در موارد بالا نیز گفته شد; فیستول در 60 درصد موارد به دلیل عدم درمان آبسه مقعدی به وجود می آید. بعضی مواقع عفونت ناشی از آبسه زیر پوست می ماند و می تواند یک بافت متورم از میکروب و چرک را به وجود آورد. پزشکان جراحی بیماری های نشیمنگاهی این توده چرکی جمع شده در زیر پوست را آبسه گویند.
بیماران باید توجه داشته باشند که آبسه باید به موقع درمان شود. در صورت عدم معالجه آن, امکان رشد آبسه و سوراخ شدن بافت های عضلانی ناحیه مقعد می باشد.
عوارض فیستول مقعدی چیست؟
در اکثر مواقع عوارض ناشی از آبسه های مقعدی پس از درمان, مجدد عود می کنند که این عارضه مشکلاتی را برای بیماران در هنگام اجابت مزاج به همراه دارد. برخی شرایط خاص وجود دارد که خطر ابتلا به بیماری فیستول را افزایش می دهد که عبارتند از:
- دیابت
- درماتوز
- مصرف غذاهای پرادویه
- استعمال دخانیات
- چربی خون
- بیماری سل
- مصرف الکل
- ویروس اچ آی وی یا ایدز
- بیماری های مقاربتی مانند سیفلیس
- شیوه زندگی کم تحرکی
پیشگیری از ابتلا به فیستول
به طور معمول افراد در به وجود آمدن فیستول هیچ نقشی ندارند اما با رعایت یکسری از دستورالعمل های غذایی و رفتاری می توان از ابتلا به آبسه جلوگیری کرد:
- رژِم غذایی پر فیبر و مواد مغذی
- نوشیدن زیاد مایعات مانند آب; چرا که مایعات از ابتلا به یبوست و سفت شدن مدفوع جلوگیری می کند و باعث فشار زیاد به ناحیه رکتوم نمی شود.
- خشک نگه داشتن ناحیه مقعد
- ورزش منظم و سبک
- پرهیز از زور زدن زیاد در هنگام دفع مدفوع
- عدم نگه داشتن مدفوع در ناحیه مقعد
- جلوگیری از ابتلا به یبوست و اسهال طولانی مدت
- خشک نکردن ناحیه مقعد با دستمال زبر
- عدم مصرف غذاهای پرادویه
- استفاده از لباس های آزاد و گشاد
درمان فیستول
تا کنون روش های متفاوتی از جمله گیاهی, خانگی, دارویی و…برای درمان فیستول توسط بیماران مورد استفاده قرار گرفته ولی هیچ کدام از آنها تاثیر چندانی بر روند بهبود نخواهد داشت. بنابراین پزشکان از روش های جراحی با لیزر برای درمان فیستول بهره می گیرند. چرا که نسبت به عمل سنتی از مزایای فراوانی برخوردار می باشد که عبارتند از:
- عدم بازگشت مجدد بیماری
- طول درمان کوتاه
- سرپایی بودن جراحی و بدون نیاز به بستری در بیمارستان
- صرفه جویی در زمان و هزینه
- بازگشت به کار کوتاه مدت
- استفاده از بیهوشی موضعی
- درد و خونریزی کمتر نسبت به جراحی سنتی
- عدم نیاز به پانسمان داخلی
- عدم انتقال بیماری های ویروسی و میکروبی ناشی از ابزارهای پزشکی
- توانایی پرداختن به امور روزانه بعد از جراحی
- کوتاه بودن زمان عمل (15 الی 25 دقیقه)
- بهبودی سریع زخم حاصل از جراحی
- کاهش عارضه بی اختیاری مقعد
در پایان باید بگویم که روش های خانگی و دارویی ذاتا بی تاثیر نیستند ولی توانایی درمان قطعی فیستول را ندارد. این روش ها فقط از وخیم شدن شرایط بیماری جلوگیری می کند و آبسه را به طور کامل درمان نخواهد کرد. هدف از جراحی به روش لیزر همین موضوع می باشد که به بافت های مقعد آسیبی وارد نشود.
